2-rasm. Mashqni amaliyotga joriy etish paradigmasi.
Hech bir o‘zgarish yoki rivojlanish «yuzaning ostiga» qarash jarayonisiz va
kishining shaxsiy nazariyasi bilan bog‘lanishsiz ro‘y bermaydi. E.H.Kontra
taʼkidlaydiki, bu jarayonsiz «hatto, eng zo‘r mashqlar kolleksiyasi ham shunchaki
kolleksiya bo‘lib qolishi mumkin». Qachonki shu jarayon yuz bersagina, murabbiy
o‘quvchiga tushuntira oladi, uning savollariga «oldindan tayyorlab qo‘yilgan
javoblar»siz javob bera oladi.
O‘qituvchi o‘zi ishtirok etgan mashqni tahlil qilish jarayonida refleksiya
vositalaridan foydalanishi kasbiy rivojlanish uchun samarali qurol bo‘lishi
mumkin. O‘qiyotganlar mashqda ishtirokchi sifatida qatnashishi, mashg‘ulot
sifatini o‘qituvchi sifatida tahlil etishi, keyin esa shunday mashqlardan o‘z sinfida
foydalanishlari mumkin. Bundan tashqari, refleksiya vositasi bilan ishlash
ishtirokchilarga mashqlarni shaxsiy nazariyani yaratish sohasi bilan bog‘lash
imkonini berishi mumkin. Bunday faoliyat o‘qiyotganlarga daraja zinapoyalari
bo‘ylab ko‘tarilish va tushish, shuningdek «yuza ostiga» kirish imkoniyatini
taqdim etishi mumkin (3-rasmga qarang).
3-rasm. O‘qitish darajasi
13
.
Qaratma belgilar ko‘rsatib turibdiki, biz har ikki yo‘nalish bo‘ylab borishimiz
mumkin: sinfda o‘qishdan murabbiylarni tayyorlashgacha va aksincha yo‘nalishda.
Amaliyot ko‘rsatmoqdaki, harakatni sinfda o‘qishdan boshlash maʼqulroq, chunki
bu tinglovchilarga o‘qitish jarayonini chuqurroq tushunishda yordam beradi va
ushbu tushunchani ularning shaxsiy nazariyasi sohasiga bog‘lash jarayonini
osonlashtirish mumkin. Refleksiya va o‘z-o‘zini refleksiyalash o‘z-o‘zini anglash
13
Thomas H. and T. Wright. The role of facilitator training and the development of process competence. In R. Budd
(ed) Redesigning the Language Classroom. Triangle XV, Paris: The British Council, 1999.
Shaxsiy nazariyani
yaratish sohasi
Sirt
Do'stlaringiz bilan baham: |
