Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси

 

Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси
 
______________________________________________________________________ 
Sintetik registrlar sintetik hisob ma'lumotlarini aks ettirishga mo‘ljallangan 
bo‘lib, ularga bosh daftar, jarayonlarni ro‘yxat qilish jurnali, jurnal-orderlar va 
boshqalar misol bo‘ladi. 
Analitik registrlar analitik hisob ma'lumotlarini rasmiylashtirishda qo‘llanilib, 
ularga «Materiallar», «Asosiy vositalar», «Hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar 
mashinalar va boshqa mulklar hisobi bo‘yicha yuritiladigan kartochkalar misol bo‘ladi. 
Xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyati bilan bog‘liq jarayonlar dastlabki 
hujjatlarda rasmiylashtiriladi. Ushbu boshlang‘ich hujjat ham shaklan, ham mazmunan 
xar tomonlama tekshirilgandan so‘ng, qayta ishlanadi. Dastlabki hujjat ma'lumotlari 
asosida, buxgalteriya registrlari to‘ldiriladi. 
Ba'zi vaqtlarda buxgalteriya registrlari ijroiya varaqlari asosida ham 
rasmiylashtiriladi. Bunday holatlarga da'vogar yuzasidan hisoblashish, xodimdan 
aliment summasini ushlab qolishlar, xodimni bankdan olgan kreditlari yuzasidan 
ushlovlar uchun asos bo‘ladigan qonuniy kuchga ega bo‘lgan sud qarorlari, bank bilan 
xodim o‘rtasida tuzilgan shartnomlar misol bo‘ladi. 
Buxgalteriya registrlari qanday dastlabki hujjatlar asosida rasmiylashtirilmasin 
quyidagi talablarga rioya etish zarurdir: 
• 
dastlabki hujjatlarni tegishli blankaga rasmiylashtirilganligi: 
• 
dastlabki hujjat hamma rekvizitlari andozaga javob berishi: 
• 
ko‘rsatkichlar arifmetik to‘g‘ri hisoblangani: 
• 
dastlabki hujjatlarda rasmiylashtirilgan xo‘jalik jarayonlari iqtisodiy 
mazmunligi va qonuniyligi: 
• 
tekshirib, qayta ishlangan dastlabki hujjatlar asosida buxgalteriya 
registrlarini o‘z vaqidada va to‘g‘ri rasmiylashtirish: 
• 
buxgalteriya registrlari ma'lumotlari asosida buxgalteriya balansi va 
hisobotni tegishli ko‘rsatmalarga asosan to‘g‘ri va o‘z vaqidada tuzish: 
• 
hamma talabga javob beradigan balans va hisobot boshqa shakllarini 
o‘rnatilgan muddatda tegishli joylarga topshirish. 
Yuqorida keltirilgan talablardan ko‘rinib turibdiki, buxgalteriya hisobi hisob 
ishlarini hamma bosqichlari bir-biriga uzviy bog‘liqdir. 
Dastlabki hujjatlarni naqadar to‘g‘ri rasmiylashtirilishi, buxgalteriya registrlari 
ma'lumotlarini ham to‘g‘ri rasmiylashtirilishiga asos bo‘ladi. o‘z navbatida 
buxgalteriya registrlari moliyaviy hisobotlarni o‘z vaqtida va to‘g‘ri ma'lumotlar 
asosida rasmiylashtirilishiga xizmat qiladi. Bizga ma'lumki, moliyaviy hisobot 
shakllari quyidagilardan iborat: 
1. Buxgalteriya balansi - 1 shakl; 
2. Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot - 2 shakl; 
3. Pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobot - 4 shakl; 

---