Ўзбекистон республикаси бош прокуратураси академияси

ХУЛОСА...........................................................................................................70
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ.....................................77 
ИЛОВА..............................................................................................................85 
 
 
 
 
 

---

3 
КИРИШ 
 
Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати. Бугунги 
глобаллашув жараёнида ахборот чегара билмас кучга айланиб, у бутун дунё 
аҳолисини бошқармоқда. Энг йирик глобал маконга айланган интернет 
нафақат шахсга, балки жамият ва давлат хавфсизлигига дахл қилувчи 
қуролга ҳам айланиб улгурди. Хусусан, БМТ Бош Ассамблеяси, Европа 
Кенгаши, ШҲТ, МДҲ, Араб давлатлари лигаси ва бошқа ташкилотлар 
томонидан ахборот-коммуникация технологияларидан жиноий мақсадларда 
фойдаланишга қарши курашиш бўйича минтақавий ва халқаро ҳуқуқий 
ҳужжатлар қабул қилинган. Статистик маълумотларга кўра, ҳозирги вақтда 
дунё аҳолисининг 4 млрд.дан ортиғи интернет фойдаланувчиси 
ҳисобланиб, киберхавфсизлик бўйича халқаро экспертлар 2019 йилда 
киберҳужумлар ҳар 14 секундда содир бўлишини таъкидлади
1
. Ҳар йили 
кибержиноятчилик оқибатида етказилган моддий зарарнинг миқдори дунё 
ЯИМнинг 1 %ни ташкил этади
2
.
Замонавий технолгиялар асрида деярли барча жиноятларнинг ахборот 
технологиялари ёки интернет тармоғидан фойдаланиб содир этилиши 
ахборот хавфсизлигини таъминлаш, кибержиноятларга қарши курашиш, 
халқаро ҳамкорликнинг самарадорлигини оширишни тақозо қилмоқда. 
Кибержиноятларнинг трансмиллий ҳусусиятини инобатга олиб, жаҳонда бу 
борада олиб борилаётган илмий тадқиқот изланишлар ахборотни хавфсиз 
узатиш, электрон далилларнинг мақбуллиги, компьютер жиноятларинг 
жиноий-хуқуқий тавсифи, ўзаро ҳуқуқий ёрдам масалаларига бағишланган.
Қайд этиш жоизки, инсонпарвар ҳуқуқий демократик давлат ва 
фуқаролик жамиятини шакллантиришда ахборот ҳамда у билан боғлиқ 
бўлган ахборотлаштириш жараёнининг ҳуқуқий тартибга солиниши 
алоҳида аҳамият касб этади. Жумладан, 2017 йил 7 февралда қабул қилинган 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасини 
1
S.Morgan. Official Annual Cybercrime Report 2019 // Cybersecurity Ventures.
2
http://www.statista.com/ (The Statistics Portal). 

---

4 
янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги 
Фармонида ахборот хавфсизлигини таъминлаш ва ахборотни ҳимоя қилиш 
тизимини такомиллаштириш, ахборот соҳасидаги таҳдидларга ўз вақтида ва 
муносиб қаршилик кўрсатиш Хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний 
бағрикенгликни таъминлаш ҳамда чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва 
амалий ташқи сиёсат соҳасидаги устувор йўналишининг муҳим вазифаси 
сифатида белгиланган
3
. Шу сабабли тобора авж олиб бораётган ахборот 
технологиялари соҳасидаги жиноятларни олдини олиш ва уларга қарши 
самарали ташкилий-ҳуқуқий базани шакллантириш, ахборотни хавфсиз 
тарқалиши учун аниқ архитектурани яратиш долзарб вазифалардан 
ҳисобланади. 
Диссертация тадқиқоти Ўзбекистон Республикасининг Жиноят 
кодекси (1994), Ўзбекистон Республикасининг 1997 йил 29 августдаги 
«Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик концепциясини тасдиқлаш 
тўғрисида»ги 467-I-сон, 2003 йил 11 декабрдаги «Ахборотлаштириш 
тўғрисида»ги 560-II-сон, 2014 йил 14 майдаги «Ҳуқуқбузарликлар 
профилактикаси тўғрисида»ги ЎРҚ-371-сон Қонунлари, Ўзбекистон 
Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ–4947-сон 
«Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар 
стратегияси 
тўғрисида»ги 
Фармони, 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Президентининг 2018 йил 14 майдаги ПҚ–3723сон «Жиноят ва жиноят-
процессуал қонунчилиги тизимини тубдан такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги қарори ва бошқа соҳадаги қонун ҳужжатларида 
назарда тутилган вазифаларни комплекс тарзда амалга оширишга хизмат 
қилади.