Ўзбекистон республикаси фуқаролик кодексига ш а р ҳ 1-жилд

295-модда. мажбуриятни бажарган кафилнинг ҳуқуқлари
мажбуриятни бажарган кафилга кредиторнинг ушбу мажбурият 
бўйича ҳуқуқлари ҳамда гаровга олувчи сифатида кредиторга тегишли 
бўлган ҳуқуқлар кафил кредиторнинг талабини қанча ҳажмда 
қаноатлантирган бўлса, шунча ҳажмда ўтади. Кафил кредиторга 
тўланган суммага фоизлар тўлашни ва қарздор учун жавобгарлик 
муносабати билан кўрган бошқа зарарини тўлашни қарздордан талаб 
қилишга ҳақли.
Кафил мажбуриятни бажарганидан кейин кредитор қарздорга 
бўлган талабни тасдиқловчи ҳужжатларни кафилга топшириши ва бу 
талабни таъминлайдиган ҳуқуқларни бериши шарт.
Ушбу моддада белгиланган қоидалар агар қонунда ёки кафилнинг 
қарздор билан шартномасида бошқача тартиб назарда тутилган 
бўлмаса, қўлланилади.
1. шарҳланаётган модда кредитор талабларини қондирган 
кафилнинг ҳуқуқларини белгилайди. ФКнинг олдинги моддасидан 
кўриниб турибдики, кафил унга кредитор томонидан даъво 
билдирилган ҳолатларда қарздорни ишга жалб қилади ва қарздорга 
регресс тартибида талаб қўйиш ҳуқуқига эга. Агар кафил даъво 
билдириш натижасида ёки судгача бўлган муҳокама жараёнида 
кредитор талабларини бажарса, унга кафиллик билан таъминланган 
мажбурият бўйича кредиторнинг барча ҳуқуқлари ўтади.
Бу ҳолда ушбу ҳуқуқларнинг ҳажми кафил кредиторнинг 
талабини қанча ҳажмда қаноатлантирган бўлса, шунча ҳажм 
билан чекланади. Агар кафил сифатида бир нечта шахс бўлса, 
унда кредитор ҳуқуқлари кафилларга улар томонидан бажарилган 
кредитор талабларининг ҳажмига мутаносиб равишда ўтади.
Талабларнинг асосий суммасидан ташқари, кафил қарздордан 
кредиторга тўланган суммадан фоизлар тўланишини ҳамда қарздор 

---

685
22-боб. мажбуриятларнинг бажарилишини таъминлаш
учун жавобгарлик билан боғлиқ бошқа ҳаражатлар қопланишини 
талаб қилишга ҳақлидир. масалан, агар кредитор талабларини тўлаш 
билан боғлиқ равишда кафил банк ҳаражатларини қилса, у қарз-
дордан бу маблағларнинг қопланишини талаб қилиш ҳуқуқига эга.
2. мазкур модданинг 2-қисмида кредиторга қарздорга бўлган 
талабни тасдиқловчи ҳужжатларни кафилга топшириш мажбурияти 
юклатилади. Бундан ташқари кафилга кредиторнинг тала бини 
таъминлайдиган ҳуқуқлар берилади. масалан, агар кафилликдан 
ташқари қарздорнинг мажбурияти гаров билан таъмин ланган бўлса, 
кредитор гаров ҳуқуқини кафилга топширади ва кафил гаровга 
қўйилган мол-мулк ҳисобига ўзининг муқобил талабини қондириш 
ҳуқуқига эга.
шарҳланаётган модданинг меъёрлари ҳам диспозитив ҳисобла-
нади ва улар шартнома ёки қонун билан бошқача ҳолат назарда 
тутилган бўлса қўлланилади.