Ўзбекистон республикаси фуқаролик кодексига ш а р ҳ 1-жилд

314-модда. Бошқа шахсларга ўтиши мумкин бўлмаган 
ҳуқуқлар
Кредиторнинг шахси билан чамбарчас боғланган ҳуқуқларнинг, 
хусусан алиментлар тўғрисидаги ва ҳаётга ёки соғлиққа етказилган 
зарарни тўлаш тўғрисидаги талабларнинг бошқа шахсга ўтишига йўл 
қўйилмайди.
шарҳланаётган моддада муайян ҳолатларда, яъни талабнинг 
ўзи кредиторнинг шахсияти билан чамбарчас боғлиқ бўлганда 
талаблардан воз кечиш тақиқланиши белгиланган.
Бундай ҳуқуқлар тоифасига алиментлар тўғрисидаги, ҳаётга 
ёки соғлиққа етказилган зарарни тўлаш тўғрисидаги талаблар 
киритилади. шунингдек, адабиёт, илм-фан ва санъат соҳасидаги 
муаллифлик ҳуқуқларига доир шахсий номулкий ҳуқуқлар билан 
боғлиқ талаблар ҳам шулар жумласига киритилади.
315-модда. Бошқа шахсга ўтадиган кредитор ҳуқуқларининг 
ҳажми
Агар қонунда ёки шартномада бошқача тартиб назарда тутилган 
бўлмаса, дастлабки кредиторнинг ҳуқуқи янги кредиторга ҳуқуқ ўтиш 
пайтида мавжуд бўлган ҳажмда ва шартлар асосида ўтади. Хусусан 
янги кредиторга мажбуриятнинг бажарилишини таъминлайдиган 
ҳуқуқлар, шунингдек, талаб билан боғлиқ бошқа ҳуқуқлар, шу жумла-
дан тўланмаган фоизларга ҳуқуқ ҳам ўтади.
шарҳланаётган моддада кредитор ҳуқуқларини ўтказилишининг 
асосий хусусиятини очиб берилган, бу нарса дастлабки кредиторнинг 
ҳуқуқи янги кредиторга ҳуқуқ ўтиш пайтида мавжуд бўлган ҳажмда 
ва шартлар асосида ўтишида ифодасини топган. Бироқ тарафлар 
мазкур умумий қоидага ўзгартириш киритишлари ва шартномада 
талаб қилиш ҳуқуқининг бир қисми ўтказилишини кўрсатишлари 
мумкин.
Ушбу моддада янги кредиторга хусусан мажбуриятнинг бажари-
лишини таъминлайдиган ҳуқуқлар ўтиши таъкидланган.

---

701
23-боб. мажбуриятдаги шахсларнинг ўзгариши
мажбуриятнинг бажарилишини таъминлайдиган ҳуқуқлар қато -
рига неустойка, гаров, қарздор мол-мулкини ушлаб қолиш, кафо лат, 
кафиллик, закалат кабилар киради. Дастлабки кредитордан ҳуқуқ-
ларнинг ўтиши чоғида, шунингдек, юқорида кўрсатиб ўтилган 
талабни таъминлайдиган усуллар билан боғлиқ бошқа ҳуқуқлар ҳам 
янги кредиторга ўтади.
Ушбу моддада, шунингдек, талаб билан боғлиқ бошқа ҳуқуқлар, 
шу жумладан, тўланмаган фоизларга бўлган ҳуқуқ ҳам ўтиши 
белгилаб қўйилган.
Ҳуқуқларни ўтказиб бериш чоғида шуни назарда тутиш керакки, 
агар дастлабки кредитор тадбиркорлик фаолияти билан лицензия 
асосида шуғулланаётган бўлса ва у бошқа шахсга ўтказмоқчи бўлган 
ҳуқуқ ана шу фаолият билан боғлиқ бўлса, бунда янги кредиторга 
нисбатан дастлабки кредиторга қўйиладиган талаблар қўйилади. 
масалан, кредит шартномаси бўйича кредитор ҳисобланган банк 
мазкур кредит шартномасидан келиб чиқадиган ўз ҳуқуқларини 
фақат банкка ёки тегишли лицензияга эга бошқа кредит ташкилотига 
ўтказиб бериши мумкин.