Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги
Теодолит йўл ўтказиш орқали лойиҳани жойига кўчириш учун геодезик қийматларни тайёрлаш
Download 0.63 Mb.
|
Лойихани жойга кучириш
- Bu sahifa navigatsiya:
- 6. Мензула ёрдамида лойиҳани жойига кўчириш
Теодолит йўл ўтказиш орқали лойиҳани жойига кўчириш учун геодезик қийматларни тайёрлаш
6. Мензула ёрдамида лойиҳани жойига кўчириш Лойиҳа мензула ёрдамида жойга кўчирилади, агарда жой шароити чизиқ ўлчаш қуролларни қўллаш учун ноқулай бўлса, теодолитни ишлатиш эса мақсадга мувофиқ бўлмаса. Улар билан биргалигда ярими ёпиқ жойларда таянч контурли нуқталарнинг кўп миқдорда мавжудлиги, мензула ёрдамида лойиҳани жойга кўчириш самарасини оширади. Теодолит ва лента ёрдамида лойиҳани жойга кўчиришда бурчак ли ва чизиқли қийматларнинг айрим ҳолатларда транспортирда ўлчагич билан пландан ўлчаниши йўл кўйиладиган бўлса, унда бу ҳолатларда эса мензула ёрдамида лойиҳани жойга кўчириши яна ҳам аниқ ва тез натижаларни беради. Яъни, бурчакларни транспорт орқали ўлчашга нисбатан, уларни мензулада тузиш аниқроқ, бундан ташқари ҳар бир бекатда планшет бир нуқтада эмас, бир неча пункт бўйича ориентирланади. Шунда, теодолит йўлидагидек, очиқ ва ярми ёпиқ жойларда ҳар бир лойиҳа нуқтада бурчакларни тузишдаги хатоси олдинги нуқталарда бурчакларни тузишдаги хатолардан боғлиқ бўлмайди. Теодолит олдида мензулани асосий афзаллиги ана шундан иборат. Бундан ташқари лойиҳани мензула орқали жойга кўчиришда қўпол хатоларни йўл қўйиши камаяди, чунки барча ишлар далада бажарилади ва назорат қилинади. Мензулани қўлланиши бажарувчининг катта тайёргарлик ишларидан озод қилади. Очиқ ва ярим ёпиқ жойларда мензула ёрдамида лойиҳани жойга кўчириш қуйидагича бажарилади. А, В, С лойиҳа нуқталар жойлашишининг зонасида М мензула ўрнатилади. Агар лойиҳа нуқта таянч пунктнинг ёки ўтиш нуқтани яқинида жойлашган бўлиб, унинг ўрни жойда сақланган бўлса, унда мензула шу нуқтага ўрнатилади. Агар таянч нуқталари лойиҳа нуқтадан узоқда жойлашган бўлса, унда мензула ушбу нуктанинг яқинида ўрнатилади ва мензула турган нуқтанинг пландаги ўрни мензула съёмкани бажаришда қўлланадиган съёмка усулларидан бири орқали аниқланади. Лойиҳа нуқта ва ҳосил қилинган мензула туриш нуқтасининг орасидаги масофа пландан аниқланади. Агар ушбу масофа 1:5 000 масштабда -150 м; 1:10 000 масштабда - 250 м; 1:25 000 масштабда - 450 м; 1:50 000 масштабда - 500 м дан кўп бўлса, унда мензулани лойиҳа нуқталарга яқин кўчирилиб, унинг пландаги ўрни янгитан аниқланади. Планда ҳосил қилинган мензула туриш нуқтаси м ва а лойиҳа нуқтага кипрегелъ чизғичининг чети қўйилади ва кўриш трубасининг йўналишига қараб, рейкачи кузатувчи томонидан кўрсатилган масофани қадам орқали ажратиб, рейкани ўрнатилади. Ўрнатилган рейка бўйича кузатувчи саноқ олади. Текис жойларда калта чизиқлар тез ва аниқ чизиқ ўлчаш асбоблар билан ўлчаб қўйилади ва ипли дальнометр билан назорат қилинади. 5 - шакл 4. Якуний ўрнатилган нуқтага белги қўйилади. 5. Мензула турган нуқтанинг яқинида жойлашган бошқа лойиҳавий нуқталар жойга кўчирилади. Лойиҳа нуқталарда белгиларни қўйилгандан кейин назорат учун лойиҳа нуқталар орасидаги чизиқлар узунлиги ўлчанади ва натижалари режалаш чизмасида ёзилади. Мензула ёрдамида лойиҳа нуқталарни жойга кўчириш аниқлиги, уларнинг сёъмка қилиш аниқлигига мувофиқ, яъни жойдаги лойиҳа нуқтанинг ўрни планда 0,4 мм га мувофиқ ўрта квадратив хатоси билан тавсифланади. Бундай қийматдаги хатолар жойда лойиҳа чизиқларнинг нопаралеллиги ва ноперпендикулярлиги катта таъсир кўрсатиш мумкин. Калта лойиҳа чизиқларнинг нопаралеллиги ўчлаб минутгача ифодаланган бўлиб, юзаларни ҳисоблаш аниқлигига қўйиладиган талабларни қониқтирмайди. Шунинг учун мензула ёрдамида лойиҳани шу ҳолатда жойга кўчириш мумкин, агарда лойиҳалаш шарти бўйича лойиҳа чи зиқларнинг паралеллигига катта талаб қўйилган бўлмаса, кўпинча ушбу шарт яйлов ва пичанзор ҳудудларни ташкил этиш лойиҳаларини жойга кўчиришда мос келади. Томонлар паралеллигига қаттиқ талабларни қўйилган ҳолатларда, керакли аниқлигини таъминланадиган чораларнинг кўриш керак бўлади. Мисол, АЕ ва ВD томонларнинг паралеллигини сақлаш учун (5 – шакл) АВ масофа ўлчанади, ундан кейин эса D нуқтадан ушбу масофа шундай ўлчаб қўйиладики, DE чизиқ ВА га тенг бўлсин ва бундан ўлчашлар жуда кўп бўлиши мумкин. Шунинг учун далалар ва ер бўлаклар чегараларини жойга кўчириш аниқлигига юқори талабларни қўйилган ҳолда мензулани қўллаш ноўринли ҳисобланади. Адабиётлар: З.Д. Охунов. “Ер тузишдаги геодезик ишлар” Т, 2002 й А.В. Маслов и др. “Геодезические работы при землеустройстве” М, 1990 й А.Н. Назиров “Геодезия” Т, 1978 й Қайдлар учун ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ Download 0.63 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||