Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент ирригация ва мелиорация институти

Геологик ѐдгорликларга табиатда очилиб қолган тоғ жинслари, 
карслар, гейзерлар, иссик сувли минерал булоқлар, ғорлар киради. 
Палентологик ѐдгорликларга Республикада учрайдиган тошга 
айланган, лекин уни излари яхши сақланган ўсимлик ва ҳайвон колдиклари 
учрайдиган жойлар киради. 
Манзара (ландшафт) ѐдгорликлари жуда кўп бўлиб унга ажойиб 
қоялар, шаршаралар, шоввалар, даралар, қизиқарли жарлар ва бошқалар 
киради. 
Ботаник ѐдгорликларга ноѐб ва тури йўколиб бораѐтган ўсимлик, 
қумлар орасида сақланиб қолган дарахтлар, тик ѐнбағирлардаги ўрмонлар ва 
бошкалар киради. 
Археологик ѐдгорликларга қадимий манзилгоҳ жойлар, шаҳар 
қолдиқлари, ирригация шахобчаларининг қолдиқлари-қудуқ, сардоба, кориз, 
бандлар киради. 
Барча муҳофаза қилинадиган ҳудуларнинг ярмидан кўпи (53%) чўл 
экотизимлардан иборат. Тоғ экосистемалари алоҳида муҳофаза қилинадиган 
табиат ҳудудлари умумий майдонининг 39%ини, сув атрофи экосистемалари 
6%ини, тўқайлар эса атиги 1%ни ташкил қилади

---

Жадвал 
Ўзбекистон ҳудудидаги қўриқхоналар. 
№ Қўриқхона
лар номи. 
Географик ўрни. 
Ташкил 
этилган 
вақти 
(йил). 
Майдони 
га. 
ҳисобида. 
Муҳофаза қилинадиган 
обьекти. 
1 
Сурхон 
Амударѐнинг 
юқори окимида 
жойлашган 
Сурхандарѐ 
вилоятига қарайди. 
1960 
3043 
Тўқай манзараси ва у ерда 
яшовчи ҳайвонлар (хонгул, 
тунгиз, тукай мушуги) ҳамда 
Х-ХI асрга оид архитектура 
ѐдгорликлари қўриқланади 
2 
Қизилқум 
Амударѐ ўрта 
оқимининг ўнг 
соҳилида Бухоро 
вилоятида 
1971 
3500 
Тўқай ва чўл манзараси, 
ундаги ўсимлик ва 
ҳайвонлар, хусусан бухоро 
буғуси, тўнгиз, қирғовул. 
3 
Бодайтўқай 
Қўйи Амударѐнинг 
унг сохилида 
Қорақалпоғистон 
республикасида. 
1971 
6500 
Амударѐ қайирларидаги 
тўқай манзараси ва у ердаги 
ўсимликлар ва ҳайвонлар 
(хива кирғовули, тўнғиз, 
бурсиқ, қуѐн, олачипор, 
қизилиштон, бухоро буғуси) 
муҳофаза қилинади. 
4 
Зарафшон 
Зарафшон 
дарѐсининг ўрта 
оқими кайирида 
жойлашган. 
Самарқанд 
вилоятида. 
1975 
2500 
Тўкай манзараси комплекс 
муҳофаза қилинади. 
Шунингдек бу ерда яна 
тўкай қсимлиги: жийда, 
туранги, маймунжон ва ҳай-
вонларни зарафшон 
тустовғи, тулки қуѐн ҳам 
муҳофаза қилинади. 
5 
Варданза 
Бухоро 
вилоятидаги 
Шафрикон ўрмон 
хўжалиги 
ҳудудида. 
1955 
324 
Қумли чўл манзараси ва у 
ердаги ўсимликлар, 
ҳайвонлар ва тарихий 
ѐдгорлик Варданза шаҳри 
харобалари. 
6 
Чотқол тоғ 
ўрмон 
қўриқхона
си 
Ғарбий Тяншан-
нинг Чотқол 
тизмасида. 
Тошкент 
вилоятида. 
1947 
35000 
Тоғ манзараси ва у ердаги 
ўсимликлар (ѐнғок, арчазор, 
хан-донписта, қайин) ҳамда 
ҳайвонлар (тоғ такаси, айиқ, 
тўнгиз, тулки, Мензбир 
суғури, қор қоплон) 
муҳофаза қилинади. 

---

7 
Нурота тоғ 
ѐнғоқзор, 
мева 
қўриқ-
хонаси 
. 
Нурота тизмасида 
жойлашган. 
Жиззах вилоятида 
. 
1975 
22500 
Тоғ манзараси ва у ердаги 
ўсимликлар (ѐнгокзорлар, 
олма, тут) ҳамда ҳайвонлар 
(Сибир қўйи Мудолон, 
тунғиз, тулки, жайра, как-
лик, бургут) муҳофаза 
қилинади.
8 
Ҳисор 
(Мироки 
қизилсув) 
тоғ-арча 
қўриқхонаси 
Ҳисор тизмасининг 
ғарбида жойлаш-
ган. Қашқадарѐ 
вилоятида. 
1975 
76860 
Баланд тоғли манзара ва у 
ердаги ўсимликлар (арча, 
зирк, наъматак, итбурин) 
ҳамда ҳайвонлар (айик, кор 
коплони, силовсин, тоғ 
такаси тунгиз, жайрон, кизил 
суғур) муҳофаза қилинади. 
9 Зомин 
(миллий 
боғи) тоғ 
ўрмон 
қўриқхона
си 
Туркистон тоғ тиз-
масининг Гуралаш 
довони атрофида. 
Жиззах вилояти.
1926 
15 
Тоғ манзараси ва у ердаги 
арчазорлар ҳамда тоғ эчкиси, 
тоғ куйи, оқтирнокли айиқ, 
Сибир тақаси каби 
ҳайвонлар муҳофаза 
қилинади.