Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги

 

 

 

 

 

21

---

5- amaliy  mashg’ulot 

 “INSON VA ISHLAB CHIQARISh” ТIZIMINI DEKOMPOZITSIYALASH. 

 

Ishning maqsadi: Ishlab chiqarishda «inson-ishlab chiqarish» va «inson-muhit» 

tizimining tashkil qiluvchilarini o’rganish.  

 

UMUMIY   MA’LUMOТLAR 

 

ХFХni boshqarish deganda ko’zda tutilgan natijalarga erishish uchun 

«inson-muxit» sistemasiga tashkiliy ta’sir kilishni tushunamiz. 

ХFХni boshqarish - bu ob’ektni ongli ravishda bir xolatdan (xavfli) boshqa 

bir xolatga (xavfsiz) o’tkazishdir. 

Bunda ob’ektiv ravishda iqtisodiy va texnik shartlarga amal qilish maqsadga 

muvofiqdir. 

Sistemali taxlil qilishning muxim prinsiplari quyidagilar: qaror qabul qilish 

jarayonida oxirgi maqsadni aniqlash va aniqlik kiritish; butun muammolarni 

to’laligicha qarash; maqsadga erishishning ikkitadan bittasini tanlash (alternativ) 

yo’llarini taxlil qilish; qo’shimcha maqsadlar umumiy maqsadga to’sqinlik 

solmasligiga erishish. 

 

 

Bunda maqsad - reallik, predmetlik, sonli aniqlik, moslik, samaralik, 

nazoratlik talablarini qondirmogi kerak. 

Maqsadlarni vujudga keltirish - xavfsizlikni boshqarishda juda murakkab 

masaladir. Maqsadni xar doim iyerarxik tushuncha deb qarash kerak. Reja, xar 

doim aniq shakllangan maqsadni amalga oshirishga yo’naltirilgan bo’lishi lozim. 

Bu bosh maqsaddir. Umuman, qism maqsadlarga bo’linadi va o’z navbatida 

muximlik darajasiga qarab joylashtiriladi.  

 

ASOSIY     MA’LUMOТLAR 

Sistemalikka bo’lgan talab shundan iboratki, bunda xavfsizlikni aniqlashda, 

muxim va yetarli bo’lgan tashkil qiluvchilar sonini xisobga olish ko’zda tutiladi.    

 

«Inson - muxit», «inson - ishlab chiqarish» va boshqa tizim (sistema) lar 

murakkab, ko’p komponentli va qismli tashkil qiluvchilardir. Хavflar 

identifikatsiyasini ijobiy yechishda bu tizimlarni taxlil jarayonida tashkil 

qiluvchilarga ajratish (dekompozitsiya qilish) muximdir. Umumiy xolda ular 7 va 

8-rasmlarda keltirilganday element (qism)larga ajratiladi. Chegaralangan faoliyat 

sharoitida bu element (qism)lar aniqlashtiriladi. 

 

 

22

---

 

7 – rasm. Faoliyat modeli 

 

1 – inson, 2- muhit, 3- reaktiv aloqalar.