Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги қЎҚон давлат педагогика институти тошкент давлат техника университети

МАРГАНЕЦ ОЛИЙ СИЛИЦИДИНИНГ ЭЛЕКТРЎТКАЗУВЧАНЛИГИ ВА ТЕРМО ЭЮК КОЭФФИЦИЕНТИНИ ҲАРОРАТГА БОҒЛИҚЛИГИ
[ Texas journal of engineering and technology. 2022. Volume 11. pp. 44-47. [Q3].]
1
2
СТРУКТУРАЛАРГА ИҚ НУРЛАРИНИНГ ТАЪСИРИНИ ЎРГАНИШ

Структуранинг контактларидан ўтаётган токни билган ҳолда Пельтье ва Жоуль эффектларининг физик механизмларидан фойдаланиб иссиқлик оқимининг зичлигини ўтиш чегарасидаги миқдори ҳисобланди. Бунинг учун ҳосил бўлган гетроўтишли структурани Пельтье элементи каби деб қараб, силицид қатлами Пельтье элеметининг биринчи электрод деб структура базасининг қарама-қарши томонида олинган металл (никел) электродини қабул қилиш мумкин.

[ Semiconductor Physics and Microelectronics. 2021. Volume 3. Issue 5. pp. 25-30. [01.00.00. № 16].]
СТРУКТУРАСИНИНГ СОҲАЛАР ДИАГРАММАСИ
Марганец олий силицид – монокристалл кремний ўтишида ҳосил бўлган гетроўтишнинг соҳалар диаграммаси, , .

КРЕМНИЙ – СИЛИЦИД ВА СИЛИЦИД – СИЛИЦИД ЧЕГАРАСИДАГИ ЎТИШ ҚАТЛАМИ КОНТАКТ ҚАРШИЛИГИНИНГ ҚИЙМАТИ ) НИ АНИҚЛАШ
бунда: кремнийнинг солиштирма қаршилиги, контакт нуқталарини диаметри, тэрмоэлектрик самарадорлик, контактнинг геометрик юзаси, контактни физик майдонидаги юзаси (барча нуқтавий контактларни юзаси)

ҲАРОРАТ ТАЪСИРИДА ҚАРШИЛИКНИ ЎЗГАРИШИ
бунда: бўшлиқ (ғовакли) қатламининг қалинлиги, вакуумли иссиқлик изалаторининг иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти, бўшлиқ (ғоваклар) кесимининг юзаси.
Вакуумли изалаторнинг иссиклик ўтказувчанлик коэффициентининг қийматини аниқлашда, сиқилган газларда га тенг бўлди.

СТРУКТУРАЛАРДА ИССИҚЛИК ҲИСОБИГА ҲОСИЛ БЎЛГАН КУЧЛАНИШНИ ИССИҚЛИК ҚИЙМАТИГА БОҒЛИҚЛИГИ

Бунда: ҳарорат ўтказувчанлик коэффициенти, Лаплас тенгламаси: ,

, структурани ҳарорати, суюлтирилган азот ҳарорати, , Жоул иссиқлиги қувватининг зичлиги, солиштирма иссиқлик сиғими, структура базадаги мос равишда ток ва қаршиликни қиймати, структура кесиминининг ўлчамлари, структура базасининг узунлиги, ҳароратни вакт бўйича эркин ўзгариши.
Бу катталикларни Лаплас операторига қўйиб ҳисобланганда йўл қўйилган хатолар қиймати қуйидаги интеграл билан ҳисобланди:
Олинган структуралар учун икки қисмдан иборат нинг қийматларини аниқлаш мумкин. Бунда Жоуль иссиқлигига ва Пельтье иссиқлиги ажралиб умумий энергик жараённи ташкил қилади. Юқоридаги ҳисобларни амалга оширганда Жоуль иссиқлигини таъсири Пельтье исиқлигининг таъсиридан камлиги аниқланди, яъни, Жоуль иссиқлигини ажраб чиқишида структура мингдан бир градусга қизиб () ундан кейин ҳарорат деярли ўзгаришсиз бўлиб қолиши аниқланди. Шунинг учун бўлгани учун га тенг деб қабул қилинди.