Ўзбекистон республикaси олий тaълим, фан ва инновациялар вaзирлиги

ҚАНДАЛАЛАРНИНГ ТУРЛАР ХИЛМА–ХИЛЛИГИ ВА УЛАРНИНГ 
ТАРҚАЛИШИ 
Эргашова Х. Қўчқоров А.Х. 
Тошкент давлат аграр университети.,Ўзбекистон Миллий университети. 
Қишлоқ 
хўжалиги 
ишлаб 
чиқаришнинг 
жадаллашуви 
агротсенозлардаги бир қатор маълум фаунистик компонентларнинг салбий 
таъсир даражасининг ўзгаришига ва янгиларининг пайдо бўлишига олиб 
келди. Шу жумладан, фақат ғўзанинг ўзида дала ва беда қандалалари, 
оққанот, саратон ва бўғимоёқли бошқа гуруҳ вакилларининг яшаш 
ареалларининг ҳамда зарарли фаолиятининг кенгайиши аниқланмоқда (1). 
Шунинг учун ушбу муаммо бугунги кунда жуда муҳим аҳамиятни касб 
этади. Яримқаттиққанотлилар орасида Миридае оиласига мансуб 
ҳашоратлар муҳим ўрин тутади, улар турли биотоплар билан экологик 
боғланган бўлиб, био ва агротсенозларда муҳим рол ўйнайди. Ушбу 
оиланинг кўпгина вакиллари фитофаглар бўлиб, ғўза, қанд лавлаги, дукакли 
ем – хашак экинлари, толали ўсимликлар, мойли, тамаки, ғалла, пализ 
доривор ва манзарали ўсимликларнинг жиддий зараркунандалари 
ҳисобланади (2, 4). 
Биз 2018 йил мавсумда махсус маршрут кузатувлар орқали 
ўсимликхўр қандалаларнинг фасллар давомида туманлараро тарқалишини 
ўрганиб қуйидаги маълумотларга эга бўлдик. Кузатишларимиздан кўриниб 
турганидек, ўсимликхўр қандалаларнинг энг аввал пайдо бўлган ва зичлиги 
юқори бўлган худуд – бу Қуйичирчиқ туманидир. Кейинги ўринларда: 
Ўртачирчиқ ва Бўка туманларига тўғри келиши кузатилди. Натижалар 1–
жадвалда ўз аксини топганлигини кўришимиз мумкин. 
1–жадвал 
Тошкент вилояти агробиоценозларида ўсимликхўр
 
қандалаларининг ривожланиш динамикаси. 
 
(Дала кузатув тажрибаси, Тошкент вилояти 2021 йил) 
 
№ 
 
Туманлар 
Қандалаларнинг тарқалиши 
Апрел 
Май 
Июн 
Июл 
Август 
Сенябр 
I II III I II III I II III I 
II III I 
II III I 
II III 
1 Ўрта-
Чирчиқ