Ўзбекистон республикaси олий тaълим, фан ва инновациялар вaзирлиги

 
LABORATORIYA SHAROITIDA KALAMUSHLARDA YANGI 
SURUNKALI EKSPERIMENTAL MODEL ISHLAB CHIQISH 
Zaripov B., Ummatqulova Sh., Quvatova N., Sobirova D., Sagdullayeva 
D., Mamatova M., Axmedova G. 
Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy universiteti. 
Annotatsiya.Nikotin alkolloidi deyarli barcha organlarga o`z ta`sirini 
o`tkazmasdan qolmaydi. Jumladan, ovqat hazm qilish sistemasi organlariga ham 
o`zining zararli ta`sirini ko`rsatib, organlar funksiyasining buzilishiga, 
hujayralar nekroziga hamda organlarda organi kmoddalar miqdorining 
o`zgarishiga sababchi bo`ladi. 
Kirish. Ma’lumki, hozirgi kunda chekish, ayniqsa, yoshlar o‘rtasida 
ommalashib ketgan. Ko'pgina kasalliklar chekish tufayli yuzaga keladi. Jahon 
sog'liqni saqlash tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, 2018 yilda saraton kasalligidan 
9,7 millionga yaqin odam vafot etgan. Taxminan uchdan bir qismi tamaki va 
spirtli ichimliklarni iste'mol qilish bilan bog'liq. Nikotin tamaki tutunidagi 
asosiy farmakologik faol moddadir. U asosan jigarda metabollanadi va halokatli 
oqibatlarga olib keladi. 
Tadqiqot maqsadi. Sichqonlarning yangi eksperimental modelini 
yaratish va ovqat hazm qilish tizimidagi o'zgarishlarni aniqlash. 
Materiallar va usullar. Tajribada massasi 165-200gr ga teng bo`lgan 2-3 
oylik, har ikkala jinsga taalluqli naslsiz oq kalamushlarda o`tkazildi. Bunda 

---

50 
kalamushlar uchta guruhga ajratib olindi. Birinchi guruhdagi kalamushlar toza 
oddiy havodan nafas oldirildi. Ikkinchi guruh kalamushlariga 2 soat davomida 4 
ta tamaki tutuni, uchinchi guruh kalamushlariga esa huddi shuncha vaqt 
davomida 8 ta tamaki tutuni yuborildi. 2 soatdan so`ng barcha kalamushlar 
olinib, ularning ichak gomogenati tarkibidagi oqsil, triglitserid, xolestirol va 
uglevod miqdori ko`rsatkichlari aniqlandi, jigari va ichak shilliq qavati 
tanasidan ajratib olingan holda gistologik va morfofunksional holati o`rganildi.