Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети “фундаментал иқтисодиёт ” кафедраси

Urbanizatsiya sabablari
Global urbanizatsiya yaqin atrofdagi qishloqlar va kichik shaharchalardagi qishloq aholisining maishiy yoki madaniy muammolar uchun katta shaharlarga tobora ko'proq murojaat qilishiga olib keldi. Hozirgi vaqtda urbanizatsiyaning quyidagi sabablari bor.
Urbanizatsiyaning ijobiy va salbiy tomonlari
Shahar hayotining sifati aholi punktlarining o'sish darajasi qanchalik asosli ekanligi, urbanizatsiyaning ijobiy va salbiy tomonlari bilan bevosita bog'liq. Agar bu daraja keskin ko'tarilsa, shahar hayotining sifati sezilarli darajada pasayadi, shaharda ish o'rinlari yo'qoladi. Shuning uchun bu erda muhim o'rinni shahar infratuzilmasi va savdo darajasi, shahar aholisining daromad darajasi, ularning xavfsizligi egallaydi. Shuningdek, shahar hayotining yana bir omili ekologik xavfsizlik, uning darajasidir.
Urbanizatsiya nima ekanligini tushunish uchun uning ijobiy va salbiy tomonlarini ko'rib chiqish kerak. Misol uchun, Rossiya hozirda og‘ir o‘tish davrini boshidan kechirmoqda, qishloqda qaytarilmas jarayonlar sodir bo‘lmoqda. Muayyan davlat siyosati, aholini shaharlarga mutanosib joylashtirish orqaligina milliy an’ana va madaniyatni saqlab qolish mumkin.
Urbanizatsiyaning ijobiy tomonlari
Aholining katta qismi yirik shaharlarda istiqomat qiladi va buning sababi urbanizatsiyaning ijobiy tomonlari edi:
Mehnat unumdorligini oshirish;
Ilmiy tadqiqotlar va dam olish uchun joylarni yaratish;
Malakali tibbiy yordam;
Sanitariya-gigiyena sharoitlari.
Urbanizatsiyaning salbiy tomonlari
Bugungi kunga kelib aholi punktlari keskin o'sishni boshladi. Bu jarayon yirik shaharlarning ko'payishi, atrof-muhitning ifloslanishi, hududlarda turmush sharoitining yomonlashishi bilan birga keladi. Katta shaharlarning atmosferasida qishloq joylariga qaraganda ko'proq zaharli moddalar mavjud. Bularning barchasi urbanizatsiyaning salbiy tomonlarini keltirib chiqardi va quyidagilarga olib keldi:
hududda aholining taqsimlanishidagi nomutanosiblik;
sayyoramizning eng unumdor va samarali qismlarini yirik shaharlar tomonidan so'rilishi;
atrof-muhitning buzilishi;
shovqin ifloslanishi;
transport muammolari;
binoning siqilishi;
tug'ilish darajasining pasayishi;
ishsizlikning o'sishi.