- Тарих тажрибасига кўра, маданийлашган бозор муносабатларига ўтиш даврининг довомийлиги бозор иқтисодига ўтишнинг қандай йўли, андозаси танланиши каби бошқа шарт-шароитларга боғлиқ бўлади. ХХ аср ниҳоясига келиб, шаклланган иқтисодий тафаккур ва иқтисодий тараққиёт истиқболлари тўғрисидаги қарашларда еркин иқтисодий тартибга солиш ғояси ҳам, марказлаштирилган тарзда режалаштириш ғояси ҳам инқирозга учраганлигии баён етилмоқда. Чунки И.Каримов таъкидлаганидек: «лаҳон сивилизацияси ижтимоий тараққиётнинг сифат жиҳатдан янги йўлларини ишлаб чиқди, тартибга солинадиган бозор иқтисодиёти мана шу йўлга асос қилиб олинган». Ўтиш даври кўҳна Европа мамлакатларида бир неча юз йилни ташкил етган бўлса, мустамлакачиликдан озод бўлган Осиё ва бошқа қитъа мамлакатларида бир неча ўн йилдан иборат бўлди. Масалан, Буюк Британия - 200 йил, Франсия - 150 йил, Германия ва АҚСҲ - 50 - 100 йил. Бошланғич шарт-шароитларга кўра, ёндаш гуруҳлаш мезонига асосан тартибга солинадиган бозор иқтисодиёти мамлакатлари учун 3 та ёндашув ва яна бир турдаги уриниш мавжудлиги И.Каримов томонидан таҳлил етилган. Булар: 1. Узоқ давом етган еволуцион тараққиётни босган ривожланган мамлакатлардаги аралаш иқтисодиёт; 2. Анъанавий (оддий ва бозор, патриархал феодал муносабатларига ега) иқтисодиёт асосида шаклланаётган маданийлашган бозор муносабатлари;
- 18-180 273
- 3. Режалаштирилган буйруқбозлик иқтисодиёти негизида шаклланаётган бозор муносабатларига асосланган демократик жамият; 4. Социализм ғояларини самарали бозор иқтисоди вужудга келт ириш билан қўшиб олиб боришга уринаётган социалистик иқтисодиётнинг хитойча йўли. Юқоридаги ёндашувлар асосидаги таҳлиллар кўрсатишича, бозор муносабатларининг ривожианиши бирорта ҳам мамлакатда бенуқсон ва текис кечмаган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
