Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги ислом каримов номидаги тошкент давлат техника университети

2.3 Quyosh elementini asosiy parametrlari va ishlash prinsipi 
 
 
Quyosh elementlarining ishlash prinspini o‘rganishimiz uchun bizga uning 
asosiy parametrlarini bilishimiz kerak bo‘ladi. Quyosh elementining asosiy 
parametrlarini uning volt – amper harakteristikasidan aniqlanadi (2.4 – rasm). 
Quyosh elementlarining asosiy parametrlariga quyidagilar kiradi: 

Qisqa tutashuv toki – I
sc

Salt yurish kuchlanishi – V
oc

To‘ldirish koeffitsienti – FF 

Foydali ish koeffitsienti. 
Quyosh elementining volt – amper xarakteristikasi qorong‘idagi diodning 
volt 
– amper xarakteristikasini va quyosh elementlarining yorug‘lik 
superpozitsiyasini ifoda etadi.Yorug‘lik ta’srida volt – amper xarakteristika pastga 
foydali quvvat bo‘lgan to‘rtinchi chorakga siljiydi. Quyosh elementlarini yoritish 
yorug‘lik tokini qorong‘ulik tokiga qo‘shadi va diod tenglamasi: 

---

37
2.4 – rasm. Quyosh elementining tipik 
volt – amper xarakteristikasi. 

qV 


I I
0 

e 
kT 

1

(2.1) 


ko‘rinishini oladi. Bu yerda I
0
– to‘yinishning qorong‘ulik toki, I
sc
– yorug‘lik toki. 
Ushbu parametrlarni volt – amper xarakteristikadan xisoblab toppish mumkin. 
Salt yurish rejimi. P – n o‘tish misolida salt yurish rejimini ko‘rib chiqamiz 
(zanjir ulanmagan). 

Yoritishda yarimo‘tkazgichda elektron – kovak juftlari generatsiyalanadi. 

Asosiy bo‘lmagan tashuvchilar yarimo‘tkazgich bo‘ylab diffuziyalanadi; 
Agar ular “ОПЗ” ga ular rekombinatsiyalangunigacha yetisha olsa, ular 
qaramqa – qarshi tomonga tarqalib, u yerda asosiy tashuvchi bo‘lib qoladi va 
ularning rekombinatsiyalashish extimolligi keskin kamayadi. 

Natijada p – n o‘tishning qarama – qarshi qismlarida yorug‘lik 
generatsiyalagan ortiqcha tashuvchilar to‘planadi. 

Shunday qilib, yorug‘lik generatsiyalagan tashuvchi evaziga asosiy 
bo‘lmagan dreyf toki oshadi. 

P – n o‘tishning qarama – qarshi qismlarida ortiqcha asosiy zaryadlar elektr 
maydoni xosil qiladi. 

---

38
I 

0 


Ortiqcha yorug‘lik tashuvchilar maydoni p – n o‘tish maydoniga qarama – 
qarshi yo‘nalgan; bu asosiy tashuvchilar uchun to‘siqning qisqarishiga va 
diffuziya tokining oshishiga olib keladi.