Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

Шунга кўра психологиянинг тамойиллари қуйидагича:
1. Детерминизм тамойили; 
2. Онг ва фаолият бирлиги тамойили; 
3. Психика ва онгнинг фаолиятда ривожланиши тамойили.  
Психология тамойилларининг жадвал кўриниши. 
PSIXOLOGIYANING ASOSIY 
TAMOYILLARI 
- DETERMINIZM -Psixika hayot sharoiti bilan 
bog'liqligini anglatib, tashqi sharoitlar o'zgarishi bilan 
o'zgaradi.
 
PSIXIKA - ONGNI FAOLIYATDA RIVOJLANISHI Psixikani 
to'g'ri tushunish mumkin bo'lsa psixikaga
taraqqiyot mahsuloti va faoliyat natijasi deb qaralsa, uni to'g'ri 
tushunish, hamda tushuntirib berish mumkin
 
 
- ONG VA FAOLIYAT BIRLIGI.
Ong va faoliyat bir butunlikni tashkil etmaydi. Ong 
inson faoliyatini ichki rejasini tuzib beradi. 
 

---

47 
Тамойил - маълум фаолиятни бажаришда таяниладиган дастлабки қоидалар 
тизимидир. Детерминизм тамойилига кўра, психика яшаш шароити билан белгиланади ва 
шароит ўзгариши билан ўзгаради. ҳайвонлар психикасининг тараққиѐти табиий сараланиш 
билан, одам психикаси тараққиѐти эса ижтимоий тараққиѐт қонунлари билан белгиланади.
Онг ва фаолият бирлиги тамойилига кўра, онг ва фаолият бир-бирига қарама-
қарши ҳам, айнан бир нарса ҳам эмас. Улар бир бутунликни ташкил этади. Онг фаолиятни 
ички режасини, дастурини ташкил этади. Бу тамойил психологларга инсон хулқ-атвори, 
хатти-ҳаракатлари ва фаолиятларини ўрганиш орқали хатти-ҳаракатлардан кўзланган 
мақсадларга, муваффақиятларга эришишни таъминловчи ички психологик механизм, яъни 
психикани объектив қонуниятларини очишга имкон беради.
Психика ва онгнинг фаолиятда тараққий этиш тамойилига кўра, психикага 
тараққиѐт маҳсулоти ва фаолият натижаси деб қаралса, уни тўғри тушуниш ҳамда 
тушунтириб бериш мумкин. Бу тамойил Л.С.Вигоцкий, С.Л.Рубинштейн, В.М.Теплов каби 
психологлар ишларида ўз аксини топган. Л.С.Вигоцкий таълим психикани ривожлантиришга 
йўналтиришини, П.П.Блонский эса тафаккурнинг кичик мактаб ѐшида ўйинлар билан 
ўспиринлик ѐшида ўқиш билан боғлиқ тарзда ривожланишини таҳлил қилди. 
С.Л.Рубинштейн "Онг фаолиятда пайдо бўлиб, фаолиятда шаклланади" деган еди.