Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги эргашходжаева Ш. Ж., Қосимова М. С

7.4. Бозор сегментациясининг асосий тамойиллари 
Бозор сегментациясининг тамойиллари қуйидагилардир: 
➢ Географик тамойил; 
➢ Ижтимоий – иқтисодий; 
➢ Психографик тамойил; 
➢ Демографик тамойил; 
➢ Хулқ-атвор тамойили; 
➢ Холат тамойили. 
Қуйидаги – расмда харидорларга фараб бозорни сегментациялаш 
мезонлари келтирилмоқда.
7.2-расм. Харидорларга қараб бозорни сегментациялаш мезонлари 
Ijtimoiy-iqtisodiy: 
•
daromad 
•
ma’lumoti 
•
mutaxassisligi va
boshqalar 
Psixografik: 
•
hayot tarzi (stil) 
•
innovatsiyaga 
(yangilikka)intilish 
•
guruh 
motivatsiyasi 
va
boshqalar 
Geografik: 
•
hudud 
•
shaxar 
•
qishloq 
•
iqlim va
boshqalar 
Xulq-atvori: 
•
firmaga nisbatan ishonchi 
•
prestij darajasi 
•
tovarga nisbatan
ixlosi 
•
tez-tez iste’mol qilinishi 
va boshqalar 
Demografik: 
•
jinsi 
•
yoshi 
•
oila soni va
boshqalar 
Holat: 
•
kam 
xarajatliligi 
(foydaliligi) 
•
imtiyozliligi 
•
qulayligi va
boshqalar 
Segmentlash tamoyillari 

---

95 
Географик тамойил орқали бозорни жойлашуви, аҳолининг сони ва 
зичлиги, тижорат фаолиятининг тузилиши, ҳудудни ривожланиш динамикаси, 
инфляция даражаси, ҳуқуқий чеклашлар ҳисобга олинади. 
Психографик тамойил натижасида ҳаёт тарзи, шахснинг типи каби 
ҳисобга олиниб, турмуш - тарзи шахснинг ўз фаолиятида, қизиқишларида, 
қатъиятида ва эътиқодларида ўз аксини топади. Шахснинг тури эса, ҳаётдан 
мамнун, меланхолик, ўзгалардек иш курувчи, ўзбилармон ва бошқа 
ҳислатларда бўлиши мумкин. 
Демографик тамойилларда оилани сони ва сифат таркиби, оиланинг 
ҳаётийлик даври босқичи, миллати кабилар инобатга олинади ҳамда бозор 
сегментациясининг асосий тамойилларидан бири ҳисобланади. 
Ижтимоий – иқтисодий тамойилларда даромадлилик даражаси, машғулот 
тури, маълумоти, мутахассислиги ва бошқалар ҳисобга олинади.
Хулқ-атвор тамойили орқали харид қилишга йўл, фойдаланувчи мақоми, 
истеъмол жадаллиги, боғланиб қолиш даражаси, товар ҳақида маълумот 
бериш, товарга бўлган муносабати ҳисобга олинади. 
Ҳолат тамойилида товарнинг фойдалилиги, имтиёзлари, қулайлиги ва 
бошқалар инобатга олинади.