Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги эргашходжаева Ш. Ж., Қосимова М. С

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8.5-расм. Рақобатнинг ривожланишига таъсир омиллар
16
 
• Вертикал интеграция капитал размерига талабни оширади, 
16
Эргашходжаева Ш.Д. Халқаро рақобат. Ўқув қўлланма. Т.: ТДИУ, 2013 й. 252 бет.
Рақобатни ҳаракатга келтирувчи кучлар 
Технологик ўзгаришлар 
Талабдаги 
ўзгаришлар 
Бозор тузилмасидаги 
ўзгаришлар 
Маҳсулот 
номенклатураси-даги 
ўзгаришлар 
Тармоқ 
ривожланишининг 
динамикаси 
Давлатнинг иқтисодий 
сиёсатидаги ўзгаришлар 
Ишлаб чиқариш харажатларини камайтириш 
Маҳсулотнинг сифатини яхшилаш 
Инвестицига янги талаблар 
Истеъмолчилар тоифаларининг ўзгариши 
Истеъмолчилар афзал кўришидаги ўзгаришлар 
Маҳсулотдан фойдаланиш усулидаги ўзгаришлар 
Истеъмол стандартларидаги ўзгаришлар 
Концентрация даражасидаги ўзгаришлар 
Тармоқ тўсиқлари баландлигидаги ўзгаришлар 
Сегментлашдаги торайиш-кенгайиш 
Бозор ҳокимлиги даражасининг ўзгариши 
Бозорларнинг глобаллашуви 
Сегментлашдаги торайиш-кенгайиш 
Бутунлай янги маҳсулот 
Тармоқ бозорининг ўсиши 
Тармоқ бозорининг етуклиги 
Тармоқ бозоридаги пасайиш 
Маъмурий ростлаш 
Иқтисодиётнинг очиқлиги 
Илмий-техникавий сиёсат 
Монополияга қарши сиёсат 
Ижтимоий сиёсат 

---

109 
интеграциялашган ва қисман интеграциялашмаган фирмаларнинг ишлаб 
чиқариш харажатлари ва рақобатбардошлигидаги кучли фарқланишга олиб 
келади; 
• Миқёсдаги иқтисод - зарурий товар,рақобатбардошлигига эришиш 
учун бозор улушини оширади, 
• Маҳсулот ассортиментини тез янгилаш. 
Рақобатнинг ривожланишига таъсир этувчи омилларни 6 та турга 
ажратиш мумкин: 
• технологик ўзгаришлар; 
• талабдаги ўзгаришлар; 
• бозор тузилмасидаги ўзгаришлар; 
• маҳсулот номенклатурасидаги ўзгаришлар; 
• тармоқ ривожланишининг динамикаси; 
• давлатнинг иқтисодий сиёсатидаги ўзгаришлар.
Замонавий рақобат шароитида ҳамкорлик қилиш – рақобат 
устунлигини шакллантириш шарти сифатида ҳаракатланиб, қарама-қарши 
рақибликдан ўзаро алоқадаги рақибликка зтиш зарурдир. Бунда стратегик 
шериклик асосида турли гуруҳлар тузилади.