Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги, мирзо улуғбек номидаги тошкент давлат университети

Тўққизинчидан, мамлакатимизда ҳукм сураётганмиллатлараро тотувлик муҳим маънавий-ахлоқий му ваффақиятимиздир.
Ўнинчидан, биз тарихимиз, маънавиятимиз, мада ниятимизни ўзимиз, дунё ва, энг асосийси, келажаги миз учун тикламокдамиз, уни ҳар томонлама ривожла ниши хусусида қайғурмоқдамиз. Зеро, юксак маъна вият, биз учун эзгуликка, инсонийликка, нурли ис тиқболга, Ўзбекистоннинг буюк келажагига элтувчияккаю-ягона, бирдан-бир тўғри йўлдир.
Лўнда қилиб айтганда, мустақиллик йиллари мо байнида босиб ўтган йўлимиз бизни, инсонийликруҳи билан сукорилган, бозор муносабатларига асос ланган фуқаролик жамияти ва демократик ҳуқуқийдавлатни фақат илғор маънавиятнинг мустаҳкам пой девори негизида қуриш мумкинлиги ҳақидаги хулоса га олиб келди. Зеро, И. А. Каримовнинг мутлақоҳақли равишда уқтиришича: «Фақат билимли, маъри фатли жамиятгина демократик тараққиётнинг барчаафзалликларини қадрлай олишини ва, аксинча, билимикам, оми одамлар авторитаризмни ва тоталитар тузум ни маъқул кўришини ҳаётнинг ўзи ишонарли тарздаисботламоқца»'.
Ҳаёт ўз-ўзидан кишиларни бахт-саодатли қилишдаражасига кўтарила олмайди. Бунинг учун одамлар дан тегишли йўналишдаги саъйи ҳаракатларни амалгаошириш талаб этилади. Ҳар қандай эзгу, олийжанобмақсадга етишишнинг бирдан-бир йўли — «ақлнипешлаб» иш кўришдир. «Ақлни пешлаб» иш кўриш нинг индаллосини айни фалсафий саводхонлик, мада ният ташкил қилади. Зеро, биз қуришга бел боғлаганва барпо этаётган жамият, бу — иқтисодцан тортиб, томаънавиятгача бўлган соҳаларда демократик тартибот ларни қарор топтиришдан иборат. Демократия эса, ўзнавбатида, бу — кишилар, ижтимоий гуруҳлар, табақа лар, халклар, миллатлар, давлатлар ўртасидаги муроса мадорадан бошқа нарса эмас. Бунга фақат ақлликишилар, маънавияти юксак ижтимоий бирликлар,давлатлар, мамлакатларгина қодирдирлар. Бунданшундай хулоса келиб чиқади: демократияни фақат жа мият аъзолари — фуқароларнинг юксак маънавиятинегизидагина қуриш мумкин. Фақат шу тахлитдаги чи накам демократия орқали минтақавий ҳарбий можаро лар ва фуқаролар урушлари диний экстремизм ва фун даментализм, буюк давлатчилик шовинизми ва агрес сив миллатчилик, этник ва миллатлараро зиддиятлар,коррупция ва жиноятчиликнинг бошқа кўринишлари,маҳаллийчилик ва уруғ-аймоқчилик иллатларинингбарҳам топиши, экологик муаммоларнинг ҳал этили ши, умуминсоний ҳамда миллий хавфсизлик таъмин ланишига эришишнинг мустаҳкам замини яратилганбўлади.
Бир зум фикран тасаввур қилайлик: жамият, гўё ки, бу — бир кемадаги кишилар бирлигидан ташкилтсу1ган. «Кемага тушганнинг жони бир», — дейдихалқимиз. Агар кемани (кемани уларнинг ўзлари, им конийтларидан келиб чиқиб, қурганлар) жамиятнингбир рамзий кўриниши, деб билсак, у ҳолда унда эзгу олийжаноб мақсад томон кетаётган йўловчиларни«жамият аъзоларига», кемани ҳаракатга келтираётганкучни — «иқтисодиётга», кема сардорини — «маъна виятга» қиёслаш мумкин. Мабодо, маънавиятнингтурли, — диний-асотирий, илмий, бадиий, ахлоқий,сиёсий, ҳуқуқий ва ҳоказо кўринишлари кемадагийўловчилар хоҳиш-иродасини мужассам ифодаловчикема «сардори»нинг «танасини» ташкил этсалар, фал сафа — ушбу «танадаги» «бош мия, марказий нервтизимидир». Албатта, серқирра ижтимоий ҳодиса —маънавиятнинг муайян кўринишларидан ҳар бири нинг ўрни алоҳида, уларнинг биттаси бошқасинингўрнини боса олмайди. Маънавиятнинг ҳар бир кўри ниши, шаклининг инсон, жамият ҳаётидаги ўрни вааҳамиятини фақат фштсафий таҳлил кучига таянишасосидагина тўла аниқлаш мумкин.
Мана шулардан нима учун мустақил Ўзбекистондамаънавиятга, ижодий тафаккурга катта эътибор бери лаётганининг сабабини билиш қийин эмас.
Ахир, мустақилликка эришгунимизга қадар ҳаёти мизга мулкчиликнинг хилма-хиллиги, кўппартияли лик, давлат ҳокимияти тизимини уч тармоққа бўлини ши, инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилишинститутлари, маънавий меросимизга, диний қадрият ларимизга нисбатан янгича ёндашувлар каби кўплаб«ақл бовар қилмайдиган» ҳодисалар кириб келишинитасаввур қила олармидик? Булар биздан бугун ушбу вабошқа жараёнларни янада ривож топтиришни талабқилмокда. Бунинг учун янгидан-янги маънавий пар возлар, руҳиятнинг тинимсиз меҳнати зарур. Юқори дагилардан кўриниб турибдики, мустақил Ўзбекистон нинг келажаги халқимизнинг маънавий қудратига,миллий онгининг ижодий-яратувчанлик кучига боғ лиқ. Мазкур келажакни барпо этиш ишига эса чина кам инсоний жамиятда яшашни истаган ҳар бир фуқа ро ҳисса қўшмоғи зарур. Буни теран англаш барчамиз нинг маънавий бурчимиздир.