Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қоракалпоқ давлат университети Техника факультети «архитектура ва шахарсозлик»


Download 1.15 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/61
Sana09.06.2023
Hajmi1.15 Mb.
#1475737
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   61
Bog'liq
Kitob 2904 uzsmart.uz

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


61 
МАЪРУЗА-16 
 
СПОРТ ИНШООТЛАРИ 
 
Р Е Ж А : 
 
1. Спорт иншоотларининг тарихи ва ўнинг шахарсозликда тутган урни 
2. Стадионлар ва спорт павилионлари 
3. Спорт иншоотларининг тармоклари 
4. Очик ва ёпик турдаги спорт комплекслари 
5. Сув хавзалари,уларни режалаштириш
 
Спорт иншоотларининг курилиши эрамиздан анча олдин бошланган.Кадимги Греция 
ва кадимги Римдаги сакланиб колган иншоотларнинг нихоятда катталиги ва курилиш 
конструкцияларининг бекиёслиги шундан далолат беради.VI-асрга келиб Рим салтанати 
тугагач спорт иншоотларининг курилишлари хам тугади. Антик маданият урнига христианлик 
келди ва инсоннинг гормонал ривожланишини таъкиклаб куйди.Факат X-асрга келиб баъзи
спорт майдончалари курила бошлади. XVI-асрда эса бу спорт майдончалари майдонларга куча 
бошлади. Аввал киличбозлик,туп уйинлари ва бошкалар.1896 йилда Олимпия уйинларининг 
кайтадан тикланиши муносабати билан Афинадаги стадион таъмирланиб уйин утказиш 
холатига келтирилди.Биринчи футбол уйинлари утказишга мулжалланган стадион Англиядаги 
Олимпия стадиони булиб 1908 йилда курилган эди.Ундан сунг 1912 йил IV- Олимпия 
уйинлари утказиш учун Стокгольмда стадион курилган эди.1903 йилда АКШ да биринчи 
стадион курилган булса,1926 йилга келиб 5 та ошди. 1929 йилда уларнинг сони 5 мартага 
ошиб кетди. 
Хозиргача 26 мартадан ортик Олимпия уйинлари утказилган булса,хар доим 
янги спорт иншоотлари куплаб курилмокда.Бу эса уз навбатида спорт иншоотларининг 
кандай курилишига караб,уша давлатнинг маданият-техник савиясининг кай даражада 
ривожланганини аниклаш мумкин .
Аввалари барча спорт турлари факат очик майдонларда утказилган булса,хозирга 
келиб куплаб ёпик холдаги спорт иншоотлари курила бошланди. 
Спорт иншоотлари спортнинг утказиладиган турига караб классификацияларга 
булинади.Уларнинг тармоклари хам шахарнинг курки хисобланиб,шахар ёки кишлок 
ахолисининг сонидан келиб чиккан холда курилади. 
Стадионлар спорт комплексларининг асосий иншооти булиб,яъни томошабинлар 
учун мулжалланган трибунали асосий спорт аренаси. Улар шахар ва кишлокда энг куп 
жойлашгани 
билан,хам 
турли-туман 
спорт 
тадбирлари 
утказиши 
билан 
хам 
характерлидир.Улар куйидаги турларга караб булинади: спорт заллари ва корпуслар,теннис 
кортлари , манежлар,ёпик бассейнлар,ёпик катоклар,спорт саройлари ва стадионлар.
Замонавий стадионларнинг спорт аренаси босқичма-босқич шаклланиши жараенида 
антик тузилишига нисбатан таркиби ва улчамлари жихатидан юқори даражада такомиллашди 
Бундай стадионлар стандарт улчамли,радиуси 36 м.булган ва 400 м. масофага югуруш йулкаси 
билан уралган футбол майдонидан (104х69 м) хамда енгил атлетика учун мулжалланган 
секторлардан ташкил топган. 
Стадионда томошабинлар сиғимига кура трибуналар спорт аренасининг бир яки икки 
томонида жойлашади.Улар тақасимон,овал,эллипссимон яки бошқа епиқ халқасимон шаклда 
булиши мумкин. 
Улчамларига кура стадионлар куйидаги тоифа(категория)ларга булиниши мумкин: 
-трибунаси 1500-3000 ўринлиқли кичик стадионлар; 
-трибунаси 2000-10000 ўринлиқли,майдони камида 5-6 га булган уртача стадионлар
-трибунаси 10000-50000 ўринлиқли, майдони камида 10-15 га булган катта стадионлар; 


62 
-трибунаси 50000дан куп ўринлиқли майдони камида 20-25га булган олимпик 
типидаги стадионлар. 
Тахминий спорт иншоотлари тизими тавсия этиладиган кичик,урта ва катта стадионлар 
(КМК 208.02.06-ШНК 208.02.07) лойихалаш меъерларида келтирилган. 
Стадион бош режасини лойихалашда куп минглик томошабинларни эвакуация қилиш 
вақтида турли оқимларни кесиб утмайдиган холда шахар қурилишини ва йулларни хисобга 
олиш зарур булади. 
Бощ режада стадион уч асосий қисмга булинади:демонстрацион,ўқув машғулот ва 
хизмат курсатиш кисмлари. 
Куйида текис ва умумий майдони 9 га,трибунаси 15000 ўринлиқли стадионнинг 
тахминий баланси келтирилган:
-стадионнинг умумий майдонидан 100% 
-очиқ спорт иншоотлари,майдончалар ва майдон 34% 
-катта улчамли спорт иншоотлари 12% 
-хизмат курсатиш иншоотлари 1% 
-ички йулакчалар ва тарқатувчи майдончалар 14% 
-кукаламзорлар 39%
Амалдаги стадионларни лойихалаш меъерлари(ҚМҚ 207.01.94.ҚМҚ 2.08.2006)да 
белгиланган. 

Download 1.15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling