Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти

бошқаришни амалдаги ҳолати 
Давлат тузилишининг зарурий омили бўлиб маҳаллий ўзини-ўзи 
бошқариш тизими бўлиб ҳисобланади. Амалда маҳаллий бошқарув ва 
ижроия органларига юклатилган вазифаларни бажариш учун уларга муайян 
мулкий ва молиявий бюджет ҳуқуқлари берилган. Бу ҳуқуқлар Самарқанд 
вилоят бюджетини тузиш, кўриб чиқиш, тасдиқлаш, бажариш ҳамда улар 
бошқарувига берилган корхоналарни бошқариш ва бу корхоналардан 
маҳаллий даромадни шакллантириш билан боғлиқдир. Вилоят давлат 
бошқарув органлари молиявий тизимининг асосий таркибий қисми бўлиб 
маҳаллий бюджет ҳисобланади. 
Ўзбекистон Республикаси Бюджет Кодексида таъкидланганидек, 
“Махаллий бюджет – Давлат бюджетининг тегишли вилоят, туман, шахар 
пул маблаглари жамгармасини ташкил этувчи бир кисми булиб, унда 
даромадлар манбалари ва улардан тушумлар микдори, шунингдек молия 
йили мобайнида аник максадлар учун ажратилган маблаглар сарфи 
йуналишлари ва микдори назарда тутилади”
18
Маҳаллий 
бюджетлар 
умумдавлат 
иқтисодий 
ва 
ижтимоий 
вазифаларини амалга оширишда, биринчи навбатда, давлат маблағларини 
тақсимлаш ва ижтимоий инфратузилмани ривожлантиришда муҳим 
аҳамиятга эга. Унинг вазифалари 1-чизмада келтирилган. 
18
Ўзбекистон Республикаси Бюджет Кодекси. 2013 йил 26 декабр. 

---

47 
1-чизма. Маҳаллий бюджетларнинг вазифалари 
Айтиш жоизки, ишлаб чиқарилган моддий неъматларни тақсимлаш ва 
аҳолига етказиш асосан бюджет харажатлари орқали амалга оширилади. 
Маълумки, истеъмол фондларининг асосий қисми бюджетлар орқали 
шакллантирилади. Бунда халқ таълими, соғлиқни сақлаш, ижтимоий 
таъминот, уй-жой коммунал хизмат соҳаси билан боғлиқ асосий харажатлар 
маҳаллий бюджетлар ҳисобидан амалга оширилади. 
Ижтимоий ҳимоя билан боғлиқ сиѐсатни давлат томонидан амалга 
ошириш катта миқдордаги моддий ва молиявий ресурсларни талаб қилади ва 
бу муҳим вазифалар маҳаллий ҳокимият органларига юклатилган. Аҳолини 
ижтимоий ҳимоя қилиш билан боғлиқ чора-тадбирларни молиялаштириш 
асосан маҳаллий бюджетлар ҳисобидан амалга оширилади.
Бюджет бўғинлари ўртасида умумдавлат пул маблағларини 
тақсимланишининг асосини, ҳудудий бюджетлар мустақиллиги, уларни 
давлат томонидан молиявий қўллаб-қувватланиши, улар даромадларини