Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти к. Б. Уразов, Н. У худайбердиев


«Қарам хўжалик жамиятларига инвестициялар»


Download 1.65 Mb.
bet98/324
Sana30.10.2023
Hajmi1.65 Mb.
#1734343
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   324
Bog'liq
БХА дарслик. 27.06.2021 (2)

0630 «Қарам хўжалик жамиятларига инвестициялар» счёти корхоналарнинг қарам хўжалик жамиятларига киритилган маблағларни ҳисобга олиш учун мўлжалланган. Бунда қарам хўжалик жамияти деганда маблағ киритган инвестор катта таъсирга эга бўлган, лекинда унинг шўъба хўжалик жамияти ёки қўшма корхонаси бўлмаган корхона тушунилади.
Катта таъсир– бу корхонанинг сиёсатини назорат қилмасдан унинг молиявий ва ишлаб чиқариш бўйича фаолиятига доир қарорларни қабул қилишда қатнашиш ҳуқуқидир. Катта таъсирни мавжуд бўлиши инвесторнинг қуйидаги ҳуқуқлари оркали намоён бўлади :

  • Директорлар кенгашида аъзоликни ёки шунга тенглаштирилган бошқарув органидаги вакилликни борлиги;

  • Корхона сиёсатини ишлаб чиқишда қатнашиш;

  • Инвестор ва қарам жамият ўртасида фойдани келишиб тақсимлаш ва бошқа молиявий муносабатларни мавжуд бўлиши;

  • Бошқарув ходимларини алмаштиришда иштирок этиш;

  • Техник-иқтисодий ахборотлар билан таъминлаш.

Агар инвесторнинг киритган маблағи қарам хўжалик жамиятининг жами капиталида 20% дан кўп ҳиссани ташкил этса ва шу миқдордан ортиқ овозга эга бўлса, у ҳолда унинг қарам хўжалик жамиятига таъсири катта ҳисобланади.
0640 «Чет эл капиталига эга корхоналарга инвестициялар» счёти кушма корхоналарга инвестициялар киритган корхоналар томонидан қўлланилади. Ушбу счётда қўшма корхонага таъсис бадали, қарз ёки кредит сифатида киритилган маблағлар акс эттирилади.
0690 «Бошка узок муддатли инвестициялар» счётида корхоналарнинг давлат корхоналарига, хайрия ёки экологик жамиятларга келгусида моддий манфаат олиш мақсадида киритган маблағлари акс эттирилади.
Узок муддатли молиявий инвестицияларга доир операциялар 0610-0690 счётларнинг дебети ва кредитида қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари билан акс эттирилади (6.3.-жадвалга қаранг).
6.3-жадвал
Инвестициялар киритилиши, қайтарилиши, ҳисобдан чиқарилиши,
уларга доир фойда ва зарарларнинг счётларда акс эттирилиши



Т/б №

Операциянинг мазмуни

Дебет счет

Кредит счет

Ёзувга асос бўлувчи хужжат

1.

Узок муддатли инвестицияларни пул маблағлари билан киритиш ( акция ва бошқа қимматли қоғозларни сотиб олиш, таъсис бадали, қарз ва кредит бериш)

0610-0690

Пул маблағ-лари счетлари

Шартнома, касса ва банк ҳужжатлари

2.

Узоқ муддатли инвестицияларни бепул (қайтариб бермаслик шарти билан ) олиш

0610

8530

Шартнома, касса ва банк ҳужжатлари

3.

Қиска муддатли инвестицияларни узоқ муддатли инвестицияларга ўтказиш

0610-0690

5810-5890

Шартнома, далолатнома

4.

Узок муддатли инвестицияларни қисқа муддатли инвестицияларга ўтқазиш

5810-5890

0610-0690

Шартнома, далолатнома

5.

Асосий воситаларни узоқ муддатли инвестиция сифатида киритиш

0610-0690
(9210

9210

0110-0190)



Шартнома Счет-фактура, далолатнома,

6.

Бошқа активларни узоқ муддали инвестиция сифатида киритиш

0610-0690
(9220

9220

04,10,12 ва бошқа-лар



Шартнома, счет-фактура, далолатнома

7.

Сотиб олиш ва номинал кийматлар ўртасидаги фарқ ( камига)
( кўпига )

0610
9620





9560
0610



Шартнома, гувоҳнома, счет –фактура



8.

Инвестиция буйича валюта курслари фарқига
А) Қийматга киритилганда
Қийматдан чегирилганда
Б) молиявий натижага олиб борилганда
Ижобий суммага
Салбий суммага

0610
9690
0610
9690

9560
0610
9560
0610

Курсни узгариши тугрисидаги млумотнома

9.

Инвестицияларни сотилиши

9220

50,51,52


0610-0690

9220


Далолатнома, касса ва банк хужжатлари

10.

Қимматли қоғозларнинг камомади

4730

0610

Далолатнома, таккослаш кайдномаси

11.

Инвестицияларни ҳисобдан чиқариш

9430
9220

9220
0610-0690

Карор, далолатнома, шартнома

12.

Молиявий инвестициялардан ҳисобланган даромадларга:
- фоизларга
-дивидендларга

4830
4840

9530
9520

Авизо-хабар, хат, расчет

Инвестицияларнинг аналитик ҳисоби корхоналар бўйича нвестициянинг турларига кўра олиб борилади.
Инвестицияларни инвентаризация қилиш 19-сон БХМС «Инвентаризацияни ташкил қилиш ва ўтказиш» га мувофиқ ( п.3.32-3.36 ) олиб борилади. Инвентаризацияда аниқланган ортиқчалар корхона даромадига, камомадлар эса айбдор шахслар бўйнига олиб борилади.



Download 1.65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   324




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling