Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти
Download 2.8 Kb. Pdf ko'rish
|
ТУПЛАМ 6
|
REFERENCES 1. Black, E. (2005). Pragmatic stylistics. Edinburgh University Press. 2. Catford, J.C. (1978). A linguistic theory of translation. Oxford University Press. 3. Naciscione, A (2010). Stylistic use of phraseological units in discourse. John Benjamins Publishing Company. 4.http://ziyouz.com/books/uzbeknasri/Abdulla%20Qahhor%20Dahsha t%20to’plami.pdf 5.http://n.ziyouz.com/books/nasri/Tog’ay%20Murod%20Oydinda%20 yurgan%20odamlar%20(qissa).pdf USLUBIY VOSITALAR VA ULARNING SINXRON TARJIMADA QO‘LLANILISHI 89 Farmonov Sh. (SamDCHTI magistranti) Sinxron tarjima tadqiqotchilarining aksariyati strategiya deganda asliyat tilidan tarjima tiliga tarjima qilishda xabarga ishlov berishdagi konferensiya tarjimoniga zaruriy ko‘nikma yoki ma’lum bir mahoratlarni tushunadilar. Stilistika fani ham qadimiy, ham juda yosh fan. Chunki antik davrdan boshlab til mulokot muxiti, situatsiya, gapiruvchi va tinglovchining munosabatiga qarab farqlangan. Lekin qadimgi greklar va rimliklar uchun stilistika amaliy xarakterga ega bo‘lgan va ma’lum masadlarga erishish uchun tildan kanday foydalanish to‘grisidagi fan bo‘lgan. Metafora (metaphore) - Ikki predmetning o‘xshash sifatini ko‘rsatish uchun boshqa ma’noda ishlatiladigan so‘z yoki fraza. Adabiyotda biror xolat yoki fikrni ifodalash uchun ishlatiladi. Irina Vladimirovna Arnol’dning “Стилистика современного английского языка “ kitobida metafora quyidagicha ta’riflagan - metafora bir predmetni boshqa bir predmet nomi bilan atash orqali qiyoslash va shu yo‘l bilan uning muhim bir xususiyatini kursatish [23,116p.] Arnol’d, shuningdek kengaytirilgan metaforaga xam ta’rif berib o‘tgan. Uning fikricha, kengaytirilgan metafora metaforik jixatdan ko‘llangan bir necha so‘zdan iborat bo‘ladi va ular bir-birini to‘ldirib bitta obraz yaratishga xizmat qiladi [23, 156 c.]. I.R.Galperin o‘zining "Stylistics" kitobida metaforaga kuyidagicha ta’rif bergan - metafora bu ikki predmetning ma’lum xususiyatlari o‘xshashligiga asoslangan lugaviy va kontekstual logik ma’nolar orasidagi munosabat. Galperin metaforani ikki guruhga bo‘lgan: eskirgan yoki yo‘kolib borayotgan (trite mataphore) va yangi ifodali metaforalarga (genuine mataphore). " A ray of hope ", "floods of tears", "a storm of indignation", "a shadow of a smile" kabi birikmalar eskirgan , ya’ni ko‘p ko‘llangan metaforalarga misol bo‘la oladi. Eskirgan yoki yo‘qolib borayotgan metaforalarni yangilash mumkin. Bunday metaforalar yangilangan (sustained or prolonged) metaforalar deyiladi [14, 143 p.]. Metanomiya(metonomy)- Bu bir predmetning nomining unga boglik bo‘lgan boshqa bir predmet nomi o‘rnida ishlatilishidir. Masalan" Britaniya Bosh Vaziri o‘rnida - Downing street so‘z birikmasi jurnalistlar tomonidan ko‘llanilar ekan. Arnol’dning ta’rificha, metonomiya bu ikki predmetning o‘zaro alokadorligi, boglikligiga asoslangan uslubiy vositadir. Unda bir predmetning nomi o‘rnida u bilan ichki va tashki jixatdan o‘zaro boglik 90 bo‘lgan predmetning nomi ishltiladi. Bu alokadorlik predmet va u tarkib topgan jism o‘rtasida, odamlar va ular joylashgan joy o‘rtasida, jarayon va uning natijasi o‘rtasida, biror faoliyat va uning kuroli o‘rtasida bo‘lishi mumkin[23, 158 c.]. Galperinning fikriga ko‘ra esa, metonomiya lugaviy va kontektual ma’nolar orasida munosabatlarga asoslanadi. Bu munosabat ikki predmet orasidagi o‘xshashlikka emas, balki alokadorlikka asoslangan bo‘ladi. Masalan, toj (crown) so‘zining kirol yoki kirolicha (queen or king) o‘rnida stakan yoki piyola (cup or glass) uning ichidagi ichimlik o‘rnida ishlatilishi metonimiyaga misol bo‘la oladi. [14, 133 p.] Shuningdek Hand so‘zining worker o‘rnida , Cradle (beshik) so‘zining infancy (bolalik), grave (kabr) death (o‘lim) so‘zi o‘rnida ishlatilishi eng ko‘p ko‘llaniladigan metonomiyalardan bo‘lib xisoblanadi. metonimiyaga asos bo‘lgan alokadorlik turlaringing asosiylari kuyidagilar: 1. Konkret predmet abstrakt premet o‘rnida ishlatiladi. Bunda predmet abstrakt tushunchaning ramzi bo‘ladi - For rich men's sons are free ; 2. predmet o‘rnida u joylshgan joy nomi ishlatiladi. The hall applauded ; 3. Yaqinlik munosabati - the round game table was boisterous and happy..; 4. predmet o‘rnida u tarkib topgan jism ishlatiladi. The table spoke ; 5. Ish yoki bajaruvchi o‘rnida ish quroli ishlatiladi. As the sword in the worst argument that can be used, so should it be the last. Sinekdoxa (synecdochy)- Metonimiyaning bir ko‘rinishi bo‘lgan sinekdoxa butunning nomini uning biror kismi bilan, umumiy narsaning nomini uning biror bo‘lagini nomi bilan, ko‘plik son nomini birlik son nomi bilan, birlik son nomini ko‘plik son nomi bilan ifodalashda namoyon bo‘ladi. [14, 138 p.] Arnol’dning qayd etishicha , ear va eye so‘zlaringing birliklarda ko‘llanilishi sinekdoxaning xususiy bir ko‘rinishidir. Ingliz va rus tillaridagi pluriatantumning birlikda ko‘llanilishi stilistik bo‘yoqdorlik kasb etsa, o‘zbek tilida esa bunday emas. Ko‘z, kulok, oyok, ko‘l kabi tana a’zolari juft bo‘lgani xolda, ular o‘zbek tilida birlik sonda ko‘llaniladi. Bu, albatta, tillararo lugaviy assimetriyaning namoyon bo‘lishidir[23,136 p.]. Kinoya (irony) - Galperinning ta’rificha, kinoya bu lugaviy va kontekstual ma’nolar asosidagi munosabatga asoslangan stilistik vosita bo‘lib, bu ikki ma’no bir-biriga karama-karshi bo‘ladi. Masalan, It must be delightful to find oneself in a foreign country 91 without a penny in one’s pocket. Misoldagi delightful o‘z lugaviy ma’nosiga karama-karshi ma’noda kelgan. Ko‘p xollarda kinoyani intonatsiyadan bilish mumkin. Arnol’dning fikricha, kinoya bu so‘zning o‘z lugaviy ma’nosiga karama-karshi ishlatilishi orkali kulgining ifodalanishidir. Masalan, yolondan maktash, aslida uning zamirida tankid yotadi [23,137 p.]. Sinxron tarjima jarayonida kichik-kichik unsurlarni ham nazardan chetda qoldirib bo‘lmaydi. Tarjima kabinkasidagi mikrofon o‘ta ta’sirchan bo‘lganligi sababli kabinkadagi harakatlar tovushi juda ohista bo‘lishi darkor. Hatto kitobni sahifalash, ayol tarjimonning taqib olgan katta sirg’alarining sekin tovushi ham tinglovchilarning qu’log’iga katta shovqin bo‘lib boradi. Download 2.8 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|