Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти “Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

Тарихга назар ташлайдиган бўлсак, баъзилар норасмий ташкилотни этарли бўлмаган расмий ташкилотнинг ён маҳсулоти деб ҳисоблашган - масалан, "бизнес ташкилотидаги идеал вазият ҳеч қандай норасмий ташкилот бўлмаган жойда бўлиши мумкинлиги ҳақида шубҳа қилиш қийин". Бироқ, замонавий ёндашув - 1925 йилдаёқ таклиф қилинган Мери Паркер Фоллетт, жамоат марказларининг кашшофи ва бошқарув фалсафаси бўйича нуфузли асарлар муаллифи - ҳар бирининг кучли ва чекланган томонларини инобатга олиб, норасмий ташкилот ва расмий ташкилотни бирлаштиришдир. Интеграция, Фоллетт таъкидлаганидек, зиддиятнинг аниқ манбаларини уларнинг асосий элементларига бўлиниб, сўнгра ҳукмронликка йўл қўймайдиган ва муросага муҳтож бўлмаган янги эчимларни яратишни англатади. Бошқача қилиб айтганда, норасмий ташкилотни расмий ташкилот билан бирлаштириш рақобатни изчиллик билан алмаштиради.

Ижтимоий даражада расмий ва норасмий тузилмалар ўртасидаги муносабатларнинг аҳамиятини ўзаро муносабатларда кўриш мумкин фуқаролик жамияти ва давлат ҳокимияти. Расмий ташкилот ва норасмий ташкилотни бирлаштириш кучини кўплаб муваффақиятли корхоналарда ҳам кўриш мумкин.

Вазифалар

Кейт Девис, норасмий гуруҳлар расмий ташкилий тузилма доирасида камида тўртта асосий функтсияни бажаришини таклиф қилади.

Маданий ва ижтимоий қадриятларни абадийлаштириш
Улар гуруҳ томонидан қадрли бўлган маданий ва ижтимоий қадриятларни давом эттиради. Маълум қадриятлар, одатда, норасмий гуруҳ аъзолари орасида одатланиб қолган. Кундалик ўзаро муносабатлар маълум бир турмуш тарзини давом эттирадиган ва гуруҳ бирлиги ва яхлитлигини сақлайдиган ушбу қадриятларни кучайтиради. Масалан, 50 талабадан иборат коллеж менежменти синфида синфнинг расмий тузилмасида норасмий ташкилотни ташкил этувчи бир нечта норасмий гуруҳлар бўлиши мумкин. Ушбу гуруҳлар биродарлик ёки қариндошлик муносабатлари, ётоқхонада истиқомат қилиш, лойиҳа бўйича ишчи гуруҳлар ёки ўтириш тартибидан келиб чиқиб ривожланиши мумкин. Гуруҳ аъзолари орасида кийиниш қоидалари, соч турмаги ва сиёсий партияларнинг иштироки кучайтирилган.

Улар расмий ташкилотдан олиниши мумкин бўлмаган ижтимоий мақом ва қониқишни таъминлайди. Катта ташкилотда (ёки синфда) ишчи (ёки талаба) ўзини ўзига хос шахс сифатида эмас, балки номаълум рақам каби ҳис қилиши мумкин. Бироқ, норасмий гуруҳларнинг аъзолари ҳазил-ҳузулни баҳам кўришади, биргаликда овқатланадилар, ўйнайдилар ва бирга ишлашадилар ва дўстлар, бу шахсий ҳурмат, мамнуният ва ўз қадр-қимматини ҳис қилишга ёрдам беради.

Аъзолар ўртасида мулоқотни ривожлантириш

Норасмий гуруҳ ўз аъзоларига қандай бошқарув ҳаракатлари турли таъсир кўрсатиши ҳақида маълумот бериш учун алоқа канали ёки тизимини (яъни узумзор) ишлаб чиқади. Кўплаб зукко менежерлар узум узумидан компания ҳаракатлари ва миш-мишлар ҳақидаги баъзи маълумотларни "норасмий" тарзда этказиш учун фойдаланадилар.