Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти “Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

Мувофиқлик-ижтимоий назорат норасмий гуруҳ аъзолари ўртасида мувофиқликни тарғиб қилади ва рағбатлантиради, шу билан уларни ҳаддан ташқари тажовузкор ёки жуда юқори даражада ишлашни истамайди. Бу ташаббусни, ижодкорликни ва ишлашнинг хилма-хиллигини тўхтатиш орқали расмий ташкилотга зарар этказиши мумкин. Баъзи инглиз фабрикаларида, агар гуруҳ аъзоси "қатордан чиқиб кетса", асбоблар яширинган бўлиши мумкин, шиналардан ҳаво чиқарилиши мумкин ва бошқа гуруҳ аъзолари бир неча кун ёки ҳафталар давомида девиант билан гаплашишдан бош тортиши мумкин. Шубҳасиз, ушбу турдаги ҳаракатлар яхши ишчини ташкилотдан чиқиб кетишга мажбур қилиши мумкин.

Фойда-гарчи норасмий ташкилотлар менежмент учун ноёб қийинчиликлар ва юзага келиши мумкин бўлган муаммоларни туғдирса-да, расмий ташкилот учун бир қатор имтиёзларни ҳам беради.

Расмий тизим билан аралаштиринг-расмий режалар. Сиёсатлар, протседуралар ва стандартлар динамик ташкилотдаги ҳар қандай муаммони ҳал қила олмайди; шунинг учун норасмий тизимлар ишни бажариш учун расмий тизимлар билан бирлашиши керак. 1951 йилдаёқ, Роберт Дубин "ташкилотдаги норасмий муносабатлар ташкилотни расмий сиёсат, қоидалар, қоидалар ва протседураларга том маънода бўйсуниш натижасида келиб чиқадиган ўз-ўзини йўқ қилишдан сақлашга хизмат қилади" деб тан олди. Ҳеч бир коллеж ёки университет ёзма сиёсат ва протседураларга нисбатан фақат "қонун хатига" риоя қилган ҳолда ҳар ким томонидан ишлай олмайди. Ўқитувчилар, ходимлар ва талабаларнинг норасмий гуруҳлари уюшган, оқилона бошқариладиган корхонани ривожлантириш учун "қонун руҳи" ни бажаришда ҳамкорлик қилишлари керак.

Бошқарувнинг иш юкини энгиллаштиринг-норасмий ташкилот улар билан ҳамкорлик қилаётганини билганида, менежерлар ишчиларни текширишга унчалик мойил эмаслар. Бу делегацияни, марказсизлаштиришни ва менежерни ишчиларни кўпроқ қўллаб-қувватлашни рағбатлантиради, бу эса ишлаш ва умумий маҳсулдорликнинг яхшиланишини таклиф қилади. Агар профессор талабалар ўзларининг диплом ишларида ва гуруҳ лойиҳаларида виждонан ишлаётганларини сезса, "поп-тестлар" ёки муҳим ишларнинг ҳисоботлари камроқ бўлиши мумкин. Бу профессор-ўқитувчилар ва талабаларнинг юкини энгиллаштиради ва иккала томон ўртасидаги муносабатларни яхшилайди.

Бошқариш қобилиятидаги бўшлиқларни тўлдиринг-масалан, менежер молиявий режалаштириш ва таҳлил қилишда заиф бўлса, бўйсунувчи ҳисоботларни тайёрлашда норасмий равишда таклифлар ёки бевосита иштирок этиш орқали ёрдам бериши мумкин.

Хавфсизлик валфи сифатида ҳаракат қилинг-ходимлар менежмент ва бошқа ходимлар билан умидсизлик, зўриқиш ва ҳиссий муаммоларни бошдан кечиришади. Норасмий гуруҳ бу ҳиссий ва психологик тазйиқларни энгиллаштириш учун одамга уларни дўстлари орасида очиқ ва самимий муҳокама қилишга имкон бериш орқали ёрдам беради. Факултет залидаги суҳбатлар пайтида ҳамдард ҳамкасблар орасида декан, кафедра мудири ёки талабалар билан хафагарчилик "учиб кетади".