Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети “ИҚтисодиёт ва менежмент” кафедраси


Download 251.5 Kb.
bet6/21
Sana24.12.2022
Hajmi251.5 Kb.
#1052286
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21
Bog'liq
Агробанк АТБ ТЕРМИЗ туман филиали

биринчидан, банклар фақат улар учун хос бўлган қарз мажбуриятларини (депозитлар, омонат сертификатлари ва бошқалар) чиқарадилар ва бу йўл билан йиғилган маблағларни бошқа субъектлар томонидан чиқарилган қимматли қоғозлар ва қарз мажбуриятларига жойлаштирадилар. Банкнинг бу хусусияти молиявий брокер ва диллерлар фаолиятидан фарқ қилади, чунки улар молия бозорида ўз қарз мажбуриятларини чиқармасдан фаолият кўрсатадилар;
иккинчидан, банклар жисмоний ва юридик шахслар олдида мижозларнинг пул маблағларини ҳисобварақларига қўйиш ва жамғарма ўтказиш, депозит сертификатларини чиқариш ва бошқалар орқали қатъий белгиланган қарз мажбуриятларини оладилар. Қатъий белгиланган қарз мажбуриятлар билан фаолият кўрсатиш банклар учун рискли ҳисобланади, чунки банклар ўз кредиторлари олдида олган мажбуриятларини тўлиқ бажаришлари лозим. Инвестицион фондлар eса ўз активлари ва пассивларининг қиймати ўзгариши билан боғлиқ рискларни ўз акциядорлари зиммасига юклайдилар.
Ўзбекистон Республикасида тижорат банкларини ташкил eтиш ва уларнинг фаолиятини олиб бориш "Банклар ва банк фаолияти тўғрисида"ги қонунга асосланади. Юқорида қайд eтилган қонунга асосан Ўзбекистон Республикасида банклар универсал фаолиятни амалга оширадилар. Аниқроқ қилиб айтадиган бўлсак, турли хилда кредитлар бериш, қимматли қоғозлар ва хорижий валюта олди - сотдиси билан шуғулланиш, бўш турган пул маблағларни жалб eтиш, ҳисоб - китобларни амалга ошириш, кафолат ва гарантиялар бериш ва ҳоказолар тижорат банкининг асосий фаолият турларидан ҳисобланади.


5.Банкларнинг иш юритиш хужжатлари билан танишиш

Иш юритиш бу корхона ва ташкилотлардаги юз берадиган операцияларни тегишли хужжатларда акс эттириб уларни тартиб билан саклаб куйиш жараёнларига айтилади.


Иш юритишнинг бевосита асосини хужжатлар ташкил этади. Хар кандай корхона, ташкилот ёки фирма булишидан катъий назар хужалик фаолиятини хужжатларсиз ташкил килиб булмайди. Шунинг учун хар бир корхонанинг узининг хужжатлари мавжуд.
Маъмурий - бошкарув фаолиятида хизмат мавкейига кура хужжатлар хозирги кунда, асосан куйидагича таснифланади. Ташкилий хужжатлар, фармойиш хужжатлари, маълумотсимон ахборот хужжатлари, хизмат езишмалари. Ташкилий хужжатлар мазмунан ташкилот, муассаса ва корхоналарнинг хукукий макоми,таркибий тармоклари ва ходимлари, бошкарув жараенининг боришида жамоа иштирокнинг кайт килиниши, бошка ташкилотлар билан алокаларнинг хукукий томонлари каби масалаларини акс эттиради. Низомлар, йурикномалар, мажлис баенлари, шартномалар ана шундай ташкилий хужжатлар сирасига киради.
Маъмурий - бошкарув фаолиятида хизмат мавкейига кура хужжатлар хозирги кунда, асосан куйидагича таснифланади. Ташкилий хужжатлар, фармойиш хужжатлари, маълумотсимон ахборот хужжатлари, хизмат езишмалари. Ташкилий хужжатлар мазмунан ташкилот, муассаса ва корхоналарнинг хукукий макоми,таркибий тармоклари ва ходимлари, бошкарув жараенининг боришида жамоа иштирокнинг кайт килиниши, бошка ташкилотлар билан алокаларнинг хукукий томонлари каби масалаларини акс эттиради. Низомлар, йурикномалар, мажлис баенлари, шартномалар ана шундай ташкилий хужжатлар сирасига киради.
Хизмат езишмалари мазмунан хилма-хил булади. Уларда муассаса фаолиятининг турли масалалари билан боглик, талаб, илтимос, таклиф, кафолат кабилари акс эттирилади. Бу маънода хизмат езишмалари хужжат-ларнинг юкорида курсатилган хар уч гурухи билан хам алокадордир, уларнинг муайян бир гурухига хизмат хужжатларини киритиш шунинг учун хам максадга мувофик эмас. Шуларни хисобга олиб, хизмат езишмалари хозирги замон хужжатшуносликдаги мазкур гурухлдардан кейинги туртинчи алохида гурух сифатида таснифланган ва бу мантикан уринли.
Иктисодиетни бошкаришда ташкилий фармоиш хужжатларининг ахамияти каттадир. Хар кандай фирма еки корхонани бошкаришда ташкилий фармоиш хужжатларидан тулик фойдаланади.
Ташкилий хужжатларга низом ,устав, мажлис баени, шартнома киради.
Низом бу корхона еки унинг таркибий булинмалари тузилиши хукуки вазифалари,бурчлари, ишни кандай ташкил килиш таркибини белгилайдиган хукукий хужжатдир.Низом айрим мансабдор шахсларга ва турли тадбирларга (курик, мусобака ва бошкаларга нисбатан хам тузилиши мумкин) купинча низом корхоналарни таъсис этиш ва ташкил топиш пайтида тузилади ва юкори ташкилотлар фармойиши билан тасдикланади. Корхоналарнинг таркибий кисмлари уларнинг рахбарлари томонидан тузилади ва корхона рахбари фармойиши билан еки тасдиклаш устхати (виза) куйиш билиан кучга киради.
Йурикнома бу конун еки бошка норматив хужжатларни тушинтириш максадида чикариладиган хукукий хужжатларни тушунтириш максадида чикариладиган хукукий хужжатдир. Корхона мансабдор шахс ва фукароларнинг ташкилий, илмий, техникавий, молиявий ва бошка махсус фаолият томонлари хусусида тартиб коида урнатиш максадида давлат бошкарув органлари томонидан чикарилади, еки рахбар томонидан тасдикланади
Фармойиш хужжатлари рахбарлар томонидан чикариладиган хужжатлардир, фармойиш хужжатларига буйрук, фармойиш, курсатма киради. Буйрук доимий равишда шахсан рахбар томонидан тайерланади, курсатма ва фармойишлар рахбар мовунлари томонидан берилади
Курсатма корхоналарда хабар, сифат методик тусдаги масалалар шунингдек буйруклар, йурикномалар ва бошка хужатларнинг ижроси билан боглик булган ташкилий масалалар юзасидан чикариладиган хукукий хужжатдир. Курсатмага биринчи булиб рахбар бош мухандис уларнинг уринбосарлари имзо чекиш хукукига эга.
Бухгалтерия хисобини юритишда хужжатлар жуда мухим ахамиятга эгадир. чунки хар бир содир булган хужалик операцияси хужжатлаштирилганлиги натижасидагина унинг тухтовсиз хисобга олиниши таъминланади ва ишончномага эга булинади. Шу билан бирга бухгалтерия хисобининг счетларида, регистрларида ва хисобот иш когоз (бланк)ларида акс эттирилган хамма ёзувлар тегишли бошлангич хужжатлар билан асосланган булиши зарур. Шунинг учун хам хужжатлаштириш бухгалтерия хисоби усулининг мухим жихатларидан бири булиб хисобланади.



Download 251.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling