Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

(2) 
Бунда 
m
1
- янги конструкция ва тизимлар қийматининг мос равишдаги эски турдош конструкция 
ва тизимлар қийматига нисбати, мос равишдаги ўтказиш коэффициентлари билан; 
Км
0
- бинонинг ѐки унга турдош бинонинг бошланғич қиймати, сўм. 
Маънавий емирилишнинг иккинчи тури қиймат ифодаси (технологик эскириш) % 
да, қуйидаги формула бўйича олинади: 
М
2
 = m
2
 Км
0
, (3) 
бунда,
m
2
- емирилишнинг иккинчи тури коэффициенти, ва бинонинг жорий меъѐрий талабларга 
келтириш учун қилинадиган ҳаражатлар қиймати билан ифодаланади. 

---

60 
Бино ѐки иншоотнинг зилзилабардошлиги, унинг конструктив-режавий ва ҳисобий 
хусусиятларини зилзила ҳудудларида лойиҳалаш ва қурилишнинг амалдаги меъѐрлари 
талаби билан солиштириш орқали баҳоланади. 
Қурилиш ҳудудининг ҳисобий зилзилавийлигининг ортиши, зилзила ҳудудларида 
қурилиш бўйича меъѐрий ҳужжатларда конструктив ечимларга талабларнинг ўзгариши, 
бино қурилишининг паст сифати, конструкцияларнинг жисмоний емирилиши, 
биноларнинг зилзилага қарши чора-тадбирларсиз қурилганлиги, фойдаланилаѐтган 
бинолар зилзилабардошлигининг етарли даражада эмаслигига сабаб бўлиши мумкин. 
Фойдаланилаѐтган бинолар зилзилавий таъминланганлик даражасига кўра тўрт 
тоифага бўлинади: 
1 - меъѐрий зилзилавий таъминланганлик. Зилзилабардошликни ошириш бўйича 
ишларни ўтказиш талаб этилмайди. 
2 - пасайган зилзилавий таъминланганлик. Капитал таъмирлаш жараѐнида 
зилзилабардошликни ошириш бўйича ишлар ўтказилиши талаб этилади. 
3 - паст зилзилавий таъминланганлик. Зилзилабардошликни ошириш бўйича тезкор 
ишлар ўтказилиши талаб этилади. 
4- нолга тенг зилзилавий таъминланганлик. Одамларнинг узоқ вақт яшаши билан 
боғлиқ эксплуатацияга йўл қўйилмайди. 
Зилзилабардошлик коэффициенти қуйидаги формулага кўра аниқланади: