Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

24.3-расм. Лоренц эгри чизиғи. 
Расмнинг ётиқ чизиғида аҳоли гуруҳларининг фоиздаги улуши, тик чизиғида эса бу 
гуруҳлар томонидан олинадиган даромаднинг фоиздаги улуши жойлаштирилган. Назарий 
жиҳатдан даромадларнинг 
мутлақ тенг тақсимланиши имконияти (бурчакни тенг иккига 
бўлувчи) 0Е чизиқда ифодаланган бўлиб, у оилаларнинг ҳар қандай тегишли фоизи 
даромадларнинг мос келувчи фоизини олишини кўрсатади. Яъни аҳолининг 20 фоизи барча 

---

737
номланувчи 0Е эгри чизиғи орқали кузатиш мумкин. Аҳоли 
гуруҳлари улуши ва даромад улушини бирлаштирувчи эгри 
чизиқдан кўринадики, аҳолининг дастлабки 20 фоизига 
даромадларнинг жуда оз (тахминан 3-4 фоизгача) қисми тўғри 
келади. Кейинги гуруҳларга тўғри келувчи даромад улуши 
ортиб боради. Даромаднинг энг катта қисми (деярли 60 фоиз) 
аҳолининг сўнгги 20 фоизига тўғри келади. Бу гуруҳ чегараси 
ичида ҳам даромадлар нотекис тақсимланган, яъни дастлабки 
10 фоиз тахминан 20 фоиз даромадга эга бўлса, кейинги 10 
фоизга даромаднинг деярли 40 фоизи тўғри келади ва ҳ.к. 
Мутлақ тенгликни ифодаловчи чизиқ ва Лоренц эгри чизиғи 
ўртасидаги тафовут даромадлар тенгсизлиги даражасини акс 
эттиради. Бу фарқ қанчалик катта бўлса, яъни Лоренц эгри 
чизиғи 0Е чизиғидан қанчалик узоқда жойлашса, даромадлар 
тенгсизлиги даражаси ҳам шунчалик катта бўлади. Агар 
даромадларнинг ҳақиқий тақсимланиши мутлақ тенг бўлса, 
бунда Лоренц эгри чизиғи ва биссектриса ўқи бир-бирига мос 
келиб, фарқ йўқолади.
Даромадлар табақаланишини аниқлашнинг кўпроқ 
қўлланиладиган кўрсаткичларидан бири 
децил коэффициенти 
ҳисобланади. Бу кўрсаткич 10 фоиз энг юқори таъминланган 
аҳоли ўртача даромадлари ва 10 фоиз энг кам таъминланганлар 
ўртача даромади ўртасидаги нисбатни ифодалайди. Масалан, 
АҚШ ва Буюк Британияда бу нисбат 13:1га, Швецияда эса 
5,5:1га тенг.
“Ўзбекистонда мустақилликнинг биринчи кунларидан 
бошлаб жамиятнинг ижтимоий табақалашув даражасини 
камайтиришга алоҳида эътибор берилаётгани, содда қилиб 
айтганда, ўта бойлар ҳам, ўта камбағаллар ҳам бўлмасин, 
деган ¬тамойилга амал қилиб келинаётгани сизларга яхши 
маълум, албатта. Юртимиздаги 10 фоиз таъминланган 
ва 10 фоиз етарлича таъминланмаган аҳоли даромадлари 

---

738
ўртасидаги фарқ, яъни «децил коэффиценти» деб ном олган 
кўрсаткич барқарор пасайиш тенденциясига эга бўлиб, бу 
рақам 2010 йилдаги 8,5 фоиз ўрнига 2015 йилда 7,7 фоизни 
ташкил этди”
183
.
Ялпи 
даромаднинг 
аҳоли 
гуруҳлари 
ўртасида 
тақсимланишини тавсифлаш учун