Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

Такрор ҳосил қилинадиган ресурсларга ўрмонлар 
кесилган дарахталар ўрнига янгиларини ўтқазиш мумкин, 
тупроқ қоплами мисол бўла олади. 
Такрор ҳосил қилинмайдиган ресурсларга табиий 
шароитларда уларни ҳосил қилиш учун минглаб ва ҳатто 
миллионлаб йиллар талаб қилинадиган нефть, кўмир, темир 
рудаси ва ҳоказолар киради. 
Табиий ресурсларнинг захиралари иқтисодий тараққий 
этишнинг жуда муҳим хусусияти бўлишига қарамасдан 
уларнинг мавжудлиги юқори ўсиш суръатлари ва 
иқтисодиётнинг юқори самарадорлигини таъминлайдиган
асосий омил бўла олмайди. 
Инсонлар хўжалик юритиш давомида ер қаъридан 
кўмир, нефть, газ, қора ва рангли металлар ҳамда бошқа 
фойдали қазилмаларни қазиб олишади. Минерал ресурслар 
ишлатилишига қараб ёқилғи, рудалар (металли), норудалар 
(металл бўлмаган) 17.4-расм.
Табиат инъомлари ўзларининг дастлабки кўринишида 
табиий бойлик бўлиб, шу ҳолатида инсон фаолиятининг 
натижаси ҳисобланган ижтимоий бойлик таркибига 
кирмайди. Бунинг маъноси шуки, табиий бойликлар жамият 

---

560
учун фақатгина потенциал бойлик ҳисобланади. Улар инсон 
меҳнатининг таъсири оқибатида реал бойликка айланади.
17.4-расм. Фойдаланилишига кўра табиий ресурслар турлари.
136
 
Жамиятнинг номоддий бойликларида маданият ва 
санъатнинг ривожланиш даражаси, жамият аъзоларининг 
тўплаган илмий билимлари ва интеллектуал даражаси, 
ишловчиларнинг ихтисослиги ва малакавий билим даражаси, 
соғлиқни сақлаш, таълим ва спортнинг ривожланиш даражаси 
ўз ифодасини топади. Шундай қилиб, миллий бойлик моддий 
буюмлашган ва табиий бойликлардан анча кенг тушунча 
бўлиб, ўз таркибига жамиятнинг номоддий тавсифдаги 
бойликларини ҳам олади. Ҳар бир мамлакат ихтиёрида 
бўлган миллий бойликдан оқилона ва унумли фойдаланиш 
ва уни кўпайтириб бориш шу мамлакат аҳолисининг бурчи 
ҳисобланади.
136
П.С.Лопух, Н.Л.Стреха, О.В.Сарычева, А.Г.Шандроха. География. Страны и 
народы. – Минск : НИО, 2019. – 221 с.
302 
Инсонлар хўжалик юритиш давомида ер қаъридан кўмир, нефть, газ, қора ва рангли 
металлар ҳамда бошқа фойдали қазилмаларни қазиб олишади. Минерал ресурслар 
ишлатилишига қараб ёқилғи, рудалар (металли), норудалар (металл бўлмаган) 17.4-расм. 
Табиат инъомлари ўзларининг дастлабки кўринишида табиий бойлик бўлиб, шу ҳолатида 
инсон фаолиятининг натижаси ҳисобланган ижтимоий бойлик таркибига кирмайди. Бунинг 
маъноси шуки, табиий бойликлар жамият учун фақатгина потенциал бойлик ҳисобланади. 
Улар инсон меҳнатининг таъсири оқибатида реал бойликка айланади.