Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги юлдашев г., Абдрахманов т

Тупроқ кимёсининг мазмуни ва вазифалари

Ҳозирги кунда тупроқ кимёси мустақил комплекс предмет тариқасида шаклланди. Бу предметнинг вазифаси тупроқдан фойдаланишни яхшилаш, уларнинг хусусиятларини ва келиб чиқишини ўрганишдан иборат.

Тупроқ кимёси-тупроқларнинг унумдорлиги ва ҳосил бўлишининг кимёвий асосларини ўрганадиган тупроқшунослик бўлимидир.
Тупроқ кимёси тупроқ таркиби хусусиятларини ва жараёнларини, ион-молекуляр ва коллоид даражасида ўрганишга хизмат қилади. Айни бир вақтда тупроқ кимёси фанлар орасидаги баъзи масалаларни ечишда айниқса тупроқшунослик, экология, геология, биокимё биогеокимё, кимёга таалуқли илмий-амалий ишларни бажаришда хизмат қилади.
Тупроқ кимёсининг ўрганиш методи солиштирма-географик ва профили-генетик ҳамда тупроқнинг махсус хоссаларини характерловчи катталиклар ҳисобланади. Бу кўрсаткичларга тупроқни сингдириш қобилияти, гумуснинг гуруҳли таркиби, элементларнинг ҳаракатчанлигига қараб гуруҳланганлиги, тупроқ профилида тақсимланиши ва бошқаларни киритиш мумкин. Асосий вазифаси тупроққа тегишли вазифаларни ҳал қилиш. Ҳозирги давр тупроқ кимёси ривожланишидаги 4 та асосий йўналишини ажратиш мумкин.

1. 
   Тупроқ массаси кимёси.
   
2. 
   Тупроқ жараёнлари кимёси.
   
3. 
   Тупроқ унумдорлигининг кимёвий асослари.
   
4. 
   Тупроқ аналитик кимёси.
   

Бу йўналишларнинг ҳар бири доирасида яна бир қанча бўлим ёки йўналишларни ажратиш мумкин. Масалан, тупроқ оксидлари кимёси, кремний бирикмалари ва бошқалар. Бу бўлимлар ва бўлинмаларнинг мазмуни, моҳияти билан 1-жадвал натижалари асосида танишиш мумкин.


1-жадвал

Тупроқ кимёсининг мазмуни

Тупроқ массаси кимёси

Тупроқ ҳосил қилувчи жараёнлар кимёси