Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

 Ссудадан фойдаланишнинг хақиқатда кунлари ҳисобга 
олингандаги аниқ фоизлар. Ушбу усул энг аниқ натижаларни 
беради ҳамда кўпчилик марказий ва тижорат банклари томонидан 
амалда қўлланилади. У, фоизлар ҳисоб-китобида ссудадан 
фойдаланишнинг аниқ кунлари ишлатилиши билан характерлидир ва 
даврий база йилнинг хақиқий давомийлигига тенгдир.
Масалан, 
P – тақдим этилган кредитнинг суммаси (100000 рубль). 
i – фоиз ставкаси (йиллик 9%). 
K – ссуданинг аниқ кунлар сони (260 кун). 

---

450 
S – қарзнинг ўсган суммаси. 
Булардан келиб чиққан ҳолда, 
S = 100000 x (1+0,09 x260кун / 365кун) = 106411 рубль. 
 Ссудадан фойдаланишнинг аниқ кунларини ҳисобга 
олингандаги оддий фоизлар. Ушбу ҳолатда ҳисоб-китоблар учун 
юқоридагига ўхшаш ссуданинг аниқ кунлар сони олинади, аммо 
даврий база 360 кунга тенглаштирилади. Агарда кредитнинг муддати 
360 кундан ортиқ бўлса, унда фоизларнинг ҳисобланган суммаси 
йиллик фоиз ставкаси кўзда тутган миқдоридан кўп бўлади (масалан, 
ссуданинг кунлик даври 364 кун бўлса, унда 364/360 = 1,011). Ушбу 
усулни юқорида келтирилган мисолда кўриб чиқамиз: 
S2 = 100000 x (1+0,09 x260кун / 360кун) = 106499 рубль. 
 Ссудадан фойдаланишнинг таҳминий кунларни ҳисобга 
олингандаги оддий фоизлар. Бу ҳолатда ссудадан фойдаланишнинг 
кунлар сони таҳминий аниқланади, даврий база эса 360 кунга тенг. 
Ссуданинг аниқ кунлар сони таҳминий кунлар сонидан кўп 
ҳолатларда кўпроқ чиқади деб ҳисобланади ва шу сабабли ссуданинг 
аниқ кунларига асосланиб ҳисобланган фоизларнинг миқдори ҳам 
ссуданинг таҳминий кунларига асосланиб ҳисобланган фоизлардан 
одатда кўпдир. 
Бизнинг мисолимизда ссудадан фойдаланишнинг таҳминий 
кунлар сони 257 кунга (S3) тенг 

---

451 
S3 = 100000 x (1+0,09 x257кун / 360кун) = 106424 рубль. 
Келтирилган ҳисоб-китоблар фоизлар ҳисоблашнинг иккинчи 
усули, яъни ссудадан фойдаланишнинг аниқ кунларини ҳисобга 
олингандаги оддий фоизлар бошқа икки вариантга нисбатан каттароқ 
натижа беришини кўрсатмоқда. 
Ўзбекистон Республикаси ва Россия Федерациясидаги тижорат 
банклари амалиётида жалб этилган ва жойлаштирилган маблағлар 
бўйича фоизларнинг ҳисобланиши (қарз мажбуриятлари ва тўлов 
картлари билан операциялар бундан мустасно) биринчи усул бўйича, 
яъни ссудадан фойдаланишнинг хақиқатда кунлари ҳисобга 
олингандаги аниқ фоизлар усули бўйича амалга оширилади.