Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги фарьона политехника институти «тадбиқий механика» кафедраси


Текисликда харакат килувчи механизмларнинг тузилиши формуласи


Download 1.27 Mb.
bet6/37
Sana17.06.2023
Hajmi1.27 Mb.
#1523111
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37
Bog'liq
Амалий механика

1.5. Текисликда харакат килувчи механизмларнинг тузилиши формуласи


Кинематик занжирлар таркибига кирувчи звенолардан бирини махкамлаб куйиш йули билан механизм хосил килинади. Харакат конунлар харакат конунларига караб аникланиши лозим булган барча звенолар етакланувчи звенолар дейилади.
Етакловчи звенолар харакат қонунларига қараб аниқланиши лозим бўлган барча звенолар етаклановчи звенолар дейилади. Демак ъар бир механизмда етакловчи ва етакланувчи звенолар берилар экан. Энди механизмга қуйидагича таoриф бериш мумкин:
Кинематик занжир таркибига кирувчи қўзьалмас бирор звенога нисбатан бир ёки бир неча звено муайян тартибда харакатланган тартибда занжирнинг қолган звенолари ҳам маoлум тартибда ъаракат қилса, бундай кинемати к занжир механизм деб аталади.
Текисликда ъаракат қилувчи звеноларни тузилиши кинематикаси ва динамикаси билан танишиб чиқамиз. Текисликда харакат қилувчи механизмни қуйидагича таoрифлаймиз:
Механизм тартибидаги барча звенолар бир текисликда ёки бир бирига параллел текисликда харакат қилса, бундай механизмлар текисликда харакат қилувчи (текис) механизмлар деб аталади. Бундай механизмларни тузилиш формуласини рус академиги П.А.Чебишев 1869 йилда жаъонда биринчи бўлиб исботлаган
W=(6-3)n(5-3)р4-(3-3)р3
W=3n-2Р54 (1.10)
W-текис механизм кузгалувчининг даражаси.
n-текис механизм таркибидаги кузгалувчи звенолар сони.
Р5-V класс (текисликда II-чи класс) кинематик жуфтлар сони.
Р4-IV класс (текисликда I-чи класс) кинематик жуфтлар сони.
Демак текисликдаги кинематик занжир 1,2,3 класс кинематик жуфтлар булмас экан. (1.10) формула академик Чебишев формуласи ёки текис механизмларни тузилиш формуласи ёхуд текис механизмларни қўзьалувчалик даражасини аниқлаш формуласи деб аталади. Чебишевнинг тузилиш формуласидан фойдаланиб ъар қандай механик системанинг механизм ёки механизм эмаслигини аниқлай оламиз. Чебишевнинг тузилиш формуласи асосида ҳисобланганда системанинг қўзьалувчалик даражаси нол бўлса, бундай системанинг бирорта звеноси ҳам ъаракат қила олмайди. Бу эса системанинг ферма эканлигини билдиради. Агар механик системанинг қўзьалувчалик даражаси бирга тенг бўлса, бу система битта етакловчи звенога эга бўлган механизм бўлади. Агар берилган механик системанинг қўзьалувчалик даражаси иккита бўлса, система механизм бўлиб, уни етакловчи звеноси иккита бўлади. Мабодо механик системанинг қўзьалувчалик учга тенг бўлса, унинг етакловчи звеноси учта бўлгандагина қолган звенолари аниқ ва маoлум тартибда ъаракатда бўлади. Демак бундай механик системалар механизм бўла олади.
Мисол: Кривошип ползун механизимини кузгалувчанлик даражасини хисобланг.

n=3(1,2,3); P5=4(1- 4, 1-2, 2-3, 3-4) P4=0
W=3n-2Р5-Р4=3∙3-2∙4=1




Download 1.27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling