Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсустаълим вазирлиги ўзбекистон республикаси транспорт вазирлиги

2. ЮКЛАРНИНГ ТРАНСПОРТ ТАВСИФИ

Ўзбекистон Республикаси Марказий ва Шарқий Европанинг кўплаб мамлакатлари билан яқин ҳамкорлик қилади. Гарчи бу давлатлар Атлантика қирғоғида жойлашган мамлакатларга нисбатан кам ривожланган бўлса-да, улар Ўзбекистон фаолиятида, унинг иқтисодиётида ва ушбу мамлакатлар билан савдо алоқаларида муҳим рол ўйнайди. Шунинг учун Ўзбекистон ва Европа мамлакатлари ўртасида олиб бориладиган юк ташиш жуда кенг тарқалган ва оммабоп хизматдир. Аккумулятор бакларини ташиш айниқса кенг тарқалган, чунки кўплаб маҳаллий ишлаб чиқарувчилар ушбу элементни ўз маҳсулотларига ўрнатадилар. Шу билан бирга, ушбу объектлар орасидаги логистика йўналишлари Ўзбекистоннинг ўзи учун ҳам, транспорт компаниялари учун ҳам энг муҳим ҳисобланади. Шу муносабат билан, ҳозирги вақтда транспорт компанияларига ўз фаолиятини етарлича қулайлик билан амалга оширишга имкон берадиган юк ташиш маршрутларининг яхши ташкил этилган схемаси мавжуд. Шуниси эътиборга лойиқки, бу ҳар қандай юк ташиш турига тегишли: автомобил, денгиз, темир йўл ва ҳаво орқали.

Мамлакатлар ҳудудида двигателларни ташиш амалга оширади. Бунда юкларни қадоқлаш, юклаш ва тушириш ва ташиш бўйича барча талаблар бажарилади, бу эса ушбу таркибий жиҳатдан мураккаб қурилмани яхлитлик ва хавфсизликда етказиб беришга имкон беради.

Мамлакатлар ўртасида халқаро юк ташиш бир неча босқичда амалга оширилади. Дастлаб, ҳар қандай консолидация омборида юкларнинг бирлаштирилган партияси тузилади. Асосий умумий хусусият - етказиб бериш манзили.

Юк партияси машинани тўлиқ тўлдириб, керакли ҳажмдаги товарлар йиғилганда жўнатишга тайёр ҳисобланади. Агар аккумулятор баклари бошқа транспорт турлари (темир йўл, сув ёки авиация) билан ташилса, унда юк контейнерини тўлиқ тўлдирадиган ҳажмни йиғиш керак.
Маҳсулотни юклашдан олдин унинг сифатини текшириш, маҳсулотлар сонини, уларнинг хусусиятларини, вазнини ва бошқаларни батафсил тавсифловчи ҳужжатларни тузиш керак.
Кейинги босқичлар юк ҳаракати йўналишига боғлиқ. Шундай қилиб, Мамлакатлар ўртасида товарларни ташишда юк суғурта қилиниши керак. Агар юк ташиш пайтида қисман ёки тўлиқ шикастланган бўлса, бу мумкин бўлган молиявий йўқотишларни йўқ қилади. Бундай вазиятда суғурта компаниялари зарарларни қоплайди. Шу билан бирга, шуни таъкидлаш керакки, юкларни ташиш пайтида юзага келиши мумкин бўлган турли хил хатарлар суғурта қилиниши мумкин.
Юкни жўнатишдан олдин двигателни ташиш учун ишлатиладиган транспорт турини аниқлаш керак. Энг кенг тарқалган усул-бу автомобилларда ташиш. Бу автомобиллардан фойдаланишнинг ҳаракатчанлиги ва самарадорлиги билан боғлиқ. Исталган вақтда йўлларнинг етишмаслигидан қўрқмасдан транспорт маршрутига тузатишлар киритишингиз мумкин. Бундан ташқари, автомобиль юкларни исталган нуқтага етказиб беришга имкон беради ва ортиш- тушириш операциялари аэропорт ва денгиз порти каби объектларнинг ишлашига боғлиқ бўлмайди.
Шу билан бирга, бошқа ташш усуллари ҳам ўзларининг афзалликларига эга. Масалан, катта ҳажмдаги юкларни ташишда денгиз ва темир йўл орқали ташиш энг афзалдир.
Халқаро юк ташишнинг муҳим босқичи транспорт ва юкларни божхонада расмийлаштиришдир. Хусусан, товарларга тегишли ҳужжатларни расмийлаштириш ва божхона декларациясини тўлдириш керак бўлади. Шунингдек, ташилган маҳсулотларни улар жойлашган мамлакат омборидан олиб кетиш ва кейин уларни қабул қилувчи омборида рўйхатдан ўтказиш керак. Ҳужжатларни қайта ишлашда товарларнинг божхона қийматини тўғри ҳисоблаш муҳим аҳамиятга эга. Агар у нотўғри кўрсатилган бўлса, божхона товарларни рўйхатдан ўтказишни рад қилиши мумкин. Шунинг учун бундай рўйхатдан ўтишни тегишли компанияларга топшириш яхшироқдир. Кўпинча бундай процедуралар транспорт компаниялари томонидан амалга оширилади.
Товарлар божхона расмийлаштирувидан ўтгандан сўнг, улар божхона омборларидан ташувчининг омборига ёки қабул қилувчининг омборига етказилиши керак. Тўғридан-тўғри ушбу босқичда товарларнинг қабул қилинган партиясини текшириш ва идентификациялаш амалга оширилади.