Ûzbekiston Respublikasi oliy va ûrta maxsus ta'lim vazirligi

LABORATORIYA №16


FOTOELEMENT YORDAMIDA YORITILGANLIK QONUNLARINI O’RGANISH.


Ishning maqsadi:
Kerakli jihozlar: 1) yoritilganlik qonunlarini o’rganishda ishlatiladigan asbob (elektr lampochka 3,5 v, 0,28 a) va yig’uvchi linza (F=15 sm, diametri 3,5 sm). Bular alohida taglikka o’rnatilgan bo’ladi: 2) shkalasi 100 mA bo’lgan M494 tipidagi mikroampermetr, 3) 3-NKN- 10 akkumulyatorlar batareyasi: 4) uchlarida ulagichlari bo’lgan 4ta sim


Nazariy muqaddima
Bu ishda ishlatiladigan asosiy asbobning alohida bo’laklari ko’rsatilgan bulib, u silindrsimon quticha, foto element, diafragma, ochiladigan truba va taglikdan iborat.
Taglikning asosi taxtachadan iborat bo’lib, uning ikki turgichiga yuqorida aytib o’tilgan asboblar ramslarda ko’rsatilagandek mahkamlab quyiladi. Silindrsimon quticha, truba, diafragma qismlari va taglik ichki yuzlari esa xira qora buyoq bilan bo’yalgan bo’ladi.
Cho’ntak fonari lampochkasining tolasi trubaning giametrik o’qi bilan bir chiziqda yotadigan holda trubaning ichki qismida taglikka o’rnatilgan bo’lib, uni qo’zg’atib turish mumkin. Agar bajarilayotgan ishda parallel nurlar qo’llanilsa, u holda linzani trubaga ko’ndalang ravishda o’rnatish lozim. Linzaning optikaviy o’qi trubaning geometrik o’qi bilan bir tekislikda yotishi lozim. Linza shkalaning o’ng- bo’limiga o’rnatiladi.


ISHNI BAJARISH TARTIBI.
1. Fotoelement tok kuchi kattaligining yoritilganlikka bog’liqligi.
Buning uchun diafragmani va fotoelementli qutichani naychaga urnatiladi. Lampochka esa diafragmaga yaqinroq qilib truba ichiga joylashtiriladi. Fotoelement yuzi quticha kesimiga ko’ndalang o’rnatiladi. Silindr qutichaning qisqichlari orqali fotoelement simlar yordamida mikroampermetr bilan birlashtiriladi. Shundan keyin diafragmani o’zgartirib, darchasini avval to’liq, keyin esa 2 va 1 qismini ochib, har bir o’zgatirishda mikroampemetr ko’rsatishini quyidagi jadvalga yozib boriladi.

O’lchash tartibi	Darchaning ochilish katalogi	1мка	2мка	3мка
1 2	1 1 2 3 1 3	60 40 20	45 30 15	30 20 10

Lampochka o’rnini diafragmaga nisbatan o’zgartirib, tajribani 2 marta takrorlaymiz, mikroampermetrning ko’rsatishlarini jalvalning 2 va 3 ustunlariga yozib qo’yamiz. Olingan ma'lumotlardan yaqqol ko’rinadiki, fotokkattaligi fotoelementga tushayotgan yorug’lik oqimiga to’g’ri proporsional bo’ladi.