Ûzbekiston Respublikasi oliy va ûrta maxsus ta'lim vazirligi

LABORATOROIYA ISHI №1


GORIZONTGA QIYA OTILGAN JISMNING HHARAKATINI O’RGANISH.


Ishning maqsadi: Gorizontga 300, 450, 600 li burchaklar ostida otilgan jismning uchish uzoqligi va maksimal ko’tarilish balandligini aniqlash.
Kerakli jihozlar: Bolalar o’yinchoq to’pponchasi, shtativ, burchak o’lchovchi asbob, o’lchov lentasi, bir bo’lak bo’r.
Nazariy muqaddima

Gorizontga qiya otilgan jism yerning tortish kuchi ta'sirida murakkab hharakat qiladi va uning hharakat trayektoriyasi paraboladan iboratdir. Shu sababli hharakatni 2 ta o’q: X va Y o’qlari bo’yicha tashkil etuvchi hharakatlarga ajratib o’rganamiz. Hharakatning sxematik ko’rinishi 1 rasmda keltirilgan. Boshlang’ich v_o tezlik bilan otilgan jismning X o’qi bo’yicha tashkil etuvchisi v_0x=v₀cosα, agar havoning qarshiligini hisobga olmasak, y o’qi bo’yicha tashkil etuvchi, jism eng yuqori balandlikka ko’tarilguncha hharakat tekis sekinlanuvchan bo’lgani uchun, v_y=v₀sinα=gt ga teng bo’ladi. Istalgan vaqt momentidagi ko’tarilish balandligi

(1)
ga teng. Jism V nuqtadagi tezligi v_y=0 ga teng bo’lguncha ko’tariladi. Bu nuqtada
(2)
bo’ladi. Bu yerda t_k ko’tarilish vaqti bo’lib, bu tenglamadan u quyidagicha topiladi:

1-rasm
(3)

Demak, jism hrakat vaqtining t=t_k qiymatida o’zining maksimal ko’tarilish balandligida bo’ladi. Bu balandlik jismning yuqoriga ko’tarilish balandligi formulasidan aniqlanadi:

· (4)

Jismning umumiy harakat vaqti t_um= t_k+t_t ga teng, chunki, tushish vaqti t_t ko’tarilish vaqtigi teng, ya'ni

(5)
U holda (6)
Maksimal uchish uzoqligi esa quyidagiga teng :


(7)
Bu formuladan jism otilgan boshlang’ich teklikni quyidagicha topish mumkin:
(8)