Ûzbekiston Respublikasi oliy va ûrta maxsus ta'lim vazirligi

LABORATORIYA ISHI №4


KAPILLYAR NAYCHANING ICHKI DIAMETRLARINI ANIQLASH.


Ishning maqsadi: Kapillyar naychaning ichki diametrini aniqlash.
Kerakli jihozlar: har xil diametrli shisha naylar, suv, idish.


Nazariy muqaddima
Nayning ichki diametrik soch tolasini diametriga yaqin bo’lganda suyuqlik ancha katta balandlikka ko’tarilishi mumkin. Shuning uchun bunday naylar kapillyar naylar deyiladi.
Ingichka naylarda suyuqlik sirtining egriligini to’g’rilashga intiladi va bu bilan qo’shimcha bosim elaplos bosimi yuzaga keltiriladi. Suyuqlik hoplovchi bo’lganida suyuqlik nayning ichiga ko’tariladi shu bosim ta'sirida.
(1)
G - sirt tarangligi. R - nayning ichki diametri.
Shunday qilib, suvga ingichka uzun shisha tushurilsa, suv nayga so’rilib, suv sirtidan nay bo’yicha balandlikka ko’tariladi. Laplas bosimi ta'sirida tok nayda H balandlikdan ko’tarilgan suyuqlik ustunining gidrostatik bosimi Laplas bosimiga tenglashguncha ko’tariladi.


(2)
gidrostatik bosim P₂ = Pg (3)
, h - suyuqlik balandligi.
Bu formuladan nayning ichki radiusini topamiz (4)
- suyuqlik zichligi. G - sirt taranglik D= (5)


ISHNI BAJARISH TARTIBI

1. Suv ichiga naychani tushirib, suvni unga ko’tarilishini kuzating.

2. O’lchov lentasi bilan nayni ichidagi suv sirtidan suyuqlik balandligini o’lchang. (h,m)
3. Jadvaldan suyuo’lik zichligini va sirt tarangligini yozib oling.
4. (5) formula yordamida shisha nayning diametrini hisoblang.
5. Shu tajribani 3 xil nay bilan 3 marta takrorlang.
6. Jadvalni to’ldiring.

№	H m	kg/m^3	G N/m	D m		ΔD	<ΔD>	ε
1
2
3