‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

daryodan kechib o‘tdi, nonni yedi — nondan yedi kabi.
Ba’zan kelishik affikslarining tushirib qoldirilishi o ‘zgacha stilistik 
m a’no kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Masalan: ilon yutgan odam.
Bu gapda qanday m a’no anglatishi intonatsiyaga va m atn 
mazmuniga bogffiq. Agar ilon yoki odam so'ziga -ni affiksi qo‘shilsa, 
m a’no oydinlashadi-qo'yadi: ilonni yutgan odam — ilon yutgan 
odamni.
Morfologik stilistikada kelisliik affikslarining belgili yoki belgisiz 
q o ‘llanishi, ularning q o ‘sha q o ‘llanish holati m asalalari ham
muhimdir. Masalan: bolri quvgan odam gapida bo W odamni quvganmi 
yoki odam bo ‘rini quvganmi, bilib bo‘lmaydi. Stilistika m ana shunday
50
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

gaplardagi so'zlardan birida tushum kelishigi affiksi bo‘lishi shartligini 
o‘rgatadi. Masalan: gul keltirmoq, xatyozmoq birikmalarida kelishik 
affikslarini isMatmasa ham bo‘ladi. Lekin Toshkentni ko‘rmoq, qoidani 
yaxshi bilmoq kabilarda -ni affiksini tushirib qoldirish mumkin 
emas. Quyidagi misolda -ni afiiksining qo‘llanishi yoki qo‘llanmasligi 
bilan bog‘liq holda m a’noda farq bo‘lishini kuzataylik:
Juda ajoyibdir inson udumi,
U suvni juda ham, juda ham suyar.
Deylik, biror joyda nihol ko ‘rdimi,
Albatta, tagiga suv quyar.
Yoki:
Xo ‘sh, undan keyin
Inson suvdan yana qanday zovq tuyar?
Bekor qolganida ba 'zida sekin 
Bir-birin tagiga suv quyar.
(Abdulla Oripov)
Kelishik affikslari biror jumlada lakror ishlatilsa, stilistik aniqlikka 
zarar yetadi. Masalan: 0 ‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetining