talabasi Norova Xosiyatning daftari.Bu jumlada -ning affiksi bir
marta ishlatilishi kerak. Shunda jumla slilistik jihatdan to‘g‘ri bo‘ladi:
CTzDJTU xalqaro jurnalistika fakulteti talabasi Norova Xosiyatning daftari. Kelishiklar ichida tushum va qaratqich belgili va belgisiz
qo'llanisliiga ko‘ra rang-barang stilistik xususiyat kasb etadi. Masalan:
gulning bargi — gul bargi. Otabekning xati — Otabek xati. Bu m isollarda -ning ning ishlalilganligi ta ’kid m a ’nosini
ifodalagan. Bu affiks ishlatilmaganida esa umumiylik anglashiladi.
She'riy nutqda qaratqich va tushum kclishiklari bir xil shaklda
bo‘lib qolishi mumkin. M ana shu o ‘rinda qaysi kelishik qo‘llangani
grammatik aloqaga ko‘ra aniqlanadi. Masalan:
Yer kurrasin boshin tang'idik Va tarixning tomirlariga quydik erigan temir. (G ‘afur G ‘ulom) Bu she’rda kurrasin, boshin so‘zlari bir xil shakldadir. Lekin
ular lurli kelishikka mansub. Bu misrada so‘zlaming bunday ishlatilishi
she’riy ko‘tarinkilikni ta ’minlashni nazarda tutadi. Misralardagi
kurrasin, boshin so‘zlaridagi -n afiiksi o ‘zaro om onim bo ‘lib, u
51
www.ziyouz.com kutubxonasi
birinchi so‘zda qaratqich kelishigi, ikkinchisida esa tushum kelishigi
shaklini yasaydi.
Qaratqich kelishigi qarashlilikni bildiradigan -niki, -im kabi
shakUar bilan o‘zaro sinonim bo‘lib keladi. Masalan:
Qanday baxtiyorsan Vatanim endi, Yop-yorug‘ kelajak bari seniki. Sen minglab azamat botirga doya, Arslon yigitlaming bari seniki. ( G ‘afur G ‘ulom) Ona xalqim, jon-tanim manim 0 ‘zbekiston — Vatanim manim. (Abdulla Oripov)
