Ўзбекистон республикаси парвозлар хавфсизлигини назорат қилиш давлат инспекцияси

Тун – қуёш ботишидан чиқишигача бўлган вақт (сутканинг қисми). 
Экипажнинг хизмат кўрсатувчи ходимлари – парвозга топшириқни бажариш 
вақтида маълум хизмат вазифаларни бажаришга ҳуқуқ берувчи гувоҳномага ва махсус 
тайёргарликка эга, ҳаво кемасининг учиш эксплуатацияси билан боғлиқ бўлмаган 
экипаж аъзолари (борткузатувчилар, юк ҳаво кемалари бортоператорлари ва парвоз 
топшириғига киритилган авиация персоналининг бошқа шахслари. 
Самовий ҳаракатга хизмат кўрсатиш (СҲХК) - умумий атама, тегишли 
ҳолатларда парвоз-ахборот хизматини, авариядан огоҳлантиришни, самовий ҳаракатга 
маслаҳат хизмати кўрсатишни, самовий ҳаракатга диспетчерлик хизматини (ҳудудий 
диспетчерлик хизмати, кириб келишга диспетчерлик хизмати ёки аэродром 
диспетчерлик хизмати) англатади. 
Умумий ҳисобланган ўтиш вақти - ускуналарга асосан учишнинг белгиланган 
вақти самога кўтарилишдан то ҳисобга олинган белгиланган нуҚТУдан ўтиш билан 
ускуналарга асосан қўнишни мўлжаллаш ёки агар бошариш қурилмалари самолёт 
билан уланмаган ҳолда – белгиланган аэропорт устидан учиб ўтишни талаб қилувчи 
вақт, ташқи манзарага асосан назарий учишнинг – белгиланган вақти самога 
кўтарилишдан то белгиланган аэропорт устидан учиб ўтишни талаб этувчи вақт. 
Шамол тезлиги бўйича чеклов - шамол кучининг ён тамонлама ва тугридан 
улчамли чекланиши белгиланган сайёранинг бехавотир учиб кунишини таъминлаш - 
шамол тезлигининг улчамли чегараланиши авиация дала ишларини олиб боришни 
белгилайди. 
Музлаш – тайёра кисмларида муз катламининг АҲПАЙдо булиши ( 0,5 мм/мин 
жуда секин, 0,5 дан 1мм/мин уртача, 1 мм/мин ортики каттик музлашга утади). 
Хавфли ҳудуд – ҳудудида маълум вақт давомида ҳаво кемалари парвози учун 
хавф туғдирувчи фаолит олиб борилиши мумкин бўлган белгиланган ўлчамлардаги ҳаво 
ҳудуди. 
Хавфли яқинлашиш – ҳаво кемаларининг ўзаро ва материял бошқа объектлар 
билан транспорт авиацияси ва авиация ишлари учун ҳужжатларда белгиланган оралиқ 
масофанинг ярмгача бўлган масофагача парвоз топшириғида назарда тутилмаган 
яқинлашуви натижасида тўқнашиб кетиш хавфи юзага келиши мумкинлиги. 
Махсус холат – парвозлар вақтида юзага келадиган, ноқулай факторлар таъсири 
ёки уларнинг биргаликдаги таъсири оқибатида парвоз хавфсизлигини сусайишига олиб 
келадиган ҳолат.

---

13 
Хавфли юклар – ҳавода ташиш вақтида мулклар, экипаж ва пассажирлар 
соғлиғи, хавфсизлигига сезиларли хавф туғдириши мумкин бўлган буюмлар ва 
моддалар.