Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

18-савол:
Янги таҳрирдаги Конституция 
лойиҳасида инсон билан давлат ўртасидаги 
ўзаро муносабатларда юзага келадиган 
қонунчиликдаги номувофиқликларни ҳал 
этиш бўйича қандай тартиб белгиланмоқда?
Жавоб: 
Ҳуқуқий давлатда барча муносабатлар қонун-
қоидалар билан тартибга солиниши лозим. Ҳеч бир муносабат 
ҳуқуқий ечимсиз қолмаслиги шарт. Аммо, ижтимоий 
муносабатларнинг 
доираси 
жуда кенг бўлиб, давлат 
ва инсон ўртасидаги ай-
рим 
муносабатларни 
тар-
тибга солувчи қонунчилик 
ҳужжатларида ноаниқликлар 
бўлиши 
мумкин. 
Шундай 
ҳолатларда 
қонунчиликдаги 
ноаниқликлар кимнинг фойда-
сига, қандай тартибда ҳал этилиши ва талқин этилиши муҳим 
ҳаётий аҳамият касб этади. 
Янги таҳрирдаги Конституция лойиҳасининг 20-моддасида 
“Инсон билан давлат органларининг ўзаро муносабатла-
рида юзага келадиган қонунчиликдаги барча зиддият-
лар ва ноаниқликлар инсон фойдасига талқин этилади”
, 
деган инсонпарвар қоида мустаҳкамланмоқда. 
Мазкур 
қоидага 
ўхшаш 
нормалар 
Ўзбекистон 
Республикасининг 
Жиноят-процессуал, 
Божхона, 
Солиқ 
кодекслари, шунингдек “Хусусий мулкни ҳимоя қилиш ва 
мулкдорлар 
ҳуқуқларининг 
кафолатлари 
тўғрисида”ги, 
“Тадбиркорлик 
фаолияти 
эркинлигининг 
кафолатлари 
тўғрисида”ги, “Маъмурий тартиб-таомиллар тўғрисида”ги 
қонунларда ҳам ўз аксини топган бўлиб, амалиётда 
қонунчиликдаги номувофиқликлар истеъмолчилар, солиқ 
тўловчилар, тадбиркорлик субъектлари, жиноят процесси 
иштирокчилари фойдасига талқин этилмоқда.

---

35
Эндиликда ушбу қоиданинг Конституцияда мустаҳкамланиши 
унинг қўлланиш доирасини янада кенгайтиради. Яъни нафақат 
жиноят процесси, солиқ ёки тадбиркорлик соҳасида, балки 
инсон иштирок этиши мумкин бўлган ҳар қандай ижтимоий-
ҳуқуқий муносабатларга татбиқ этиш имконини беради. 
Давлат ва инсон ўртасида муносабатларни тартибга солувчи 
қонунчиликдаги ноаниқликлар турли тушунмовчиликларга, 
инсон ва фуқароларнинг ортиқча оворагарчилигига олиб келади. 
Масалан, Солиқ кодексининг ўзида муайян бир масала юзасидан 
турлича норма белгиланган бўлиши ёки тадбиркорликка 
оид бир қонунда бошқа норма, иккинчи қонунда бошқача 
норма белгиланган бўлиши мумкин. Бундай номувофиқлик 
фуқаро фойдасига талқин қилинмаслигига олиб келиши 
мумкин. Конституцияга киритилаётган норма эса шундай 
номувофиқликлар давлат эмас, инсон фойдасига ҳал этилади, 
деган қатъий нормани аниқ-равшан мустаҳкамламоқда.
Ушбу принципнинг Конституция даражасида мустаҳ-
камланиши инсон манфаатлари устунлиги асосида “инсон –