Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

5 - БОБ.
АМАЛИЙ СОҒЛИҚНИ САҚЛАШНИНГ ЭТИК АСОСЛАРИ

Шифокор ўз фаолияти давомида ўзининг касбий ва касалларни ўз ҳуқуқларини, принциплари ва қадриятларини англайди. Шифокор нафақат муайян одамлар - ҳамкасблар, беморлар, уларнинг қариндошлари билан, балки умуман соғлиқни сақлаш тизими билан ҳам шахсий эътиқодларига мувофиқ давлат ва ахлоқ қонунларига эътибор қаратади. Амалий соғлиқни сақлашда, ҳар қандай бошқа соҳада бўлгани каби, турли одамлар, маданиятлар, эътиқодлар, урф-одатлар ва қадриятлар тўқнашадиган жойларда, умуман соғлиқни сақлаш ҳолатининг кўрсаткичи бўлиб хизмат қилиши мумкин бўлган можаролар ва ҳодисалар, мутахассислар - бу ёки бошқа биотиббиёт муаммоси.шифокорлар фаолияти жамиятнинг муносабатини акс эттиради.

5.1 Тиббий амалиётдаги зиддиятли вазиятлар
Қарама-қарши вазият - бу иштирокчилар (рақиблар) ўзларининг мақсадлари, манфаатлари ва бошқалар билан тўқнашмайдиган тўқнашув объектини ҳимоя қиладиган вазият. Зиддиятли вазиятлар шифокорнинг ўзига тегишли бўлиши мумкин - ички зиддиятлар ёки шифокорнинг бошқалар билан бўлган муносабатларида: ҳамкасблар, бемор, унинг қариндошлари - ташқи низолар. Бундан ташқари, ҳар қандай можароли вазиятлар шифокорнинг ички ҳолатига таъсир қилади.
Норвегиялик кардиолог Margrethe Aase томонидан тадқиқот ўтказилиб, унда кардиологлар ва умумий амалиёт шифокорлари ўртасида суҳбат ўтказилди. Тадқиқот шуни кўрсатдики, профессионал шифокор дуч келиши мумкин бўлган қўрқувлар, ўз вазифаларини сифатли бажариш учун юқори жавобгарлик ҳисси билан боғлиқ. Тадқиқот натижалари шуни кўрсатдики, шифокор хато қилганда ёки ёлғиз ўзи қарор қилганда ўзини ҳимоясизроқ ҳис қилади.
Шифокор-бемор можаросининг энг ёрқин намунаси шикоятдир. Беморларнинг даъволари жуда кенг тарқалган ва махсус таҳлилни талаб қилади. Можарога нима сабаб бўлиши мумкин? Ва уни қандай ҳал қилиш мумкин?

Тиббиёт амалиётидаги мумкин бўлган зиддиятлар

Тиббиёт амалиётидага зиддитларни ҳал қилиши мумкин бўлган йўллари

1. Беморга етарлича эътибор берилмаганда. 2.Беморнинг даволанишида информацион келишувнинг (розиликнинг) йўқлиги. 3. Даволаш режасини тузишда турли мутахассисликлар шифокорларининг ҳаракатларидаги изчиллик коллегиалликнинг йўқлиги. 4. Шифокорнинг малакасизлиги. 5. Тиббий хужжатларни юритишдаги нуқсонлар. 6. Шифокор ва беморларнинг характерларининг ўзига хослиги. 7. Беморлар жавобгарлигини йўқлиги. Уларнинг хуқуқ ва мажбуриятларини билмасликлари.

1.Тиббиёт мактаби анъаналарига кўра врачларни ўқитиш. 2. Беморда тиббий ҳаракатларнинг моҳияти тўғрисида маълумот бериш.. 3. Даволаш режасини жамовий равишда қабул қилиш; бошқа мутахассис-шифокорни тушиниши учун тадқиқот маълимотларини ҳужжатлаштириш (масалан лаборатория ҳужжатлари). 4. Хизмат кўрсатишни стандартларига мумофиқлиги. Мутахассисларни доимий малака ошириши. 5. Тиббий ҳужжатлар сифатини назора қилиш. 6. Бкмор шахсиятининг психологик турини экспресс диагностикаси. 7. Автоном моделни жорий этиш; информацион келишув томойилига риоя қилиш.

Муайян вазиятларни кўриб чиқинг:

1. 
   вазият. 2007 йил 20-июль куни тез ёрдам шифокори чақирувга биноан уйнинг кириш қисмида маст ҳолатда бўлган одамни топди. Текширувда касалхонага ётқизиш учун кўрсатма аниқланмади. Шифокорлар уни квартирага олиб келишиб, уни ҳушига келтиришди. Кечаси бемор ўлди. Потологоанатомик текшириш – уни “Ёпиқ мия жароҳати” билан ўлганлигини кўрсатди. Қариндошлар шифокорни шифоханинг қабул бўлимига олиб келмаганликда айблади.
   

Зиддиятнингсабаби шифокорнинг малакасизлиги бўлиши мумкин. Бошқа томондан, махсус диагностика усуллари бўлмаган тақдирда аниқ ташхис қўйиш жуда қийин бўлиши ҳам мумкин. Шу муносабат билан, гипер ташхис қўйиш беморнинг ҳаётини сақлаб қолиш ва шифокорларни асоссиз айблашлардан ҳимоя қилиш учун хизмат қилиши мумкин, чунки тез ёрдам шифокорлари кетганидан кейин бемор жароҳат олиши мумкин эди. Шундай қилиб, шифокорлар беморни касалхонанинг тез тиббий ёрдам бўлимига олиб боришлари, у ерда тез тиббий ёрдам гуруҳининг келиши билан жиддий шикастланишлар аниқланиши мумкин эди.

2. 
   Вазият. Тез ёрдам машинаси 16 ёшли мотоциклчини йўл-транспорт ҳодисаси туфайли оёғини синган ҳолда етказди. Жароҳатларнинг оғирлиги туфайли жарроҳлар уни кесиб ташлашга мажбур бўлишди. Бир мунча вақт ўтгач, йигитнинг ота-онаси бирданига "юқори" маъмурларга шикоят йўллашди: улар шифокорларни ўғлининг ногирон бўлиб қолганлигида айблашди.
   

Беморнинг вояга етмаганлиги сабабли, тиббий муолажа ўтказиш учун иложи борича боланинг ота-онасидан ёки бошқа қонуний вакилларидан розилик сўраш керак (Фуқоралар соғлиғини сақлаш тўғрисидаги қонуннинг 26-моддаси). Қарор албатта тегишли реконструтив тиббий мутахассислар билан консилиум ўтказилиб, шифокорлар билан маслаҳатлашиб қабул қилиниши керк.