Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

5.2 Тиббий амалиётдаги казус вазиятлар
Биотиббий этиканинг ўзига хос хусусияти унинг казус вазиятлилик табиати. Тиббий амалиётда ҳал қилиниши керак бўлган аниқ ҳолатларга инцидентлар дейилади. Уларнинг кўпчилигининг мураккаблиги ва баҳолашнинг ноаниқлиги - халқаро қонун ҳужжатлари даражасида, назарий этика, турли хил диний конфессиялар, кундалик онг - бир томондан, уларнинг муҳокамага "очиқлигини", иккинчи томондан ҳар бирида индивидуал мустақил қарорлар қабул қилиш муайян вазиятда, шифокор томонидан ҳам, бемор томонидан ҳам имконияти ва мақбуллигини белгилайди.
Тасодифий вазият кўпинча кишининг (шифокор, бемор ва бошқалар) ахлоқий танловдаги қийинчиликлар билан боғлиқ бўлиб, бу унинг соф шаклидаги ахлоқий дилеммадир. У бир нечта ечимларга эга бўлиши мумкин ва тасодифий вазият иккита зиддиятли ахлоқий талаблар юзага келганда аниқ ва ҳал қилинмайдиган можарога олиб келиши мумкин.
1- воқеа. 3 ёшли бола туғма юрак касаллигидан азият чекмоқда. Очиқ юрак жарроҳлиги керак. Операция шошилинч эмас. Ота-оналар ("Иегова гувоҳлари") операция пайтида зарур бўлган қон қуйиш мумкин эмаслиги сабабли (диний сабабларга кўра) ушбу операцияни рад этишади. Бундай ҳолатда шифокорлар нима қилишлари керак?
Ушбу вазият қанчалик парадоксал кўринмасин, шунга қарамай, ота-оналарнинг масъулияцизлиги уларни жавобгарликка тортади. Гарчи қонунга кўра, ушбу операция ота-оналарнинг ёки қонуний вакилларнинг розилигини талаб қилса ("Фуқоралар соғлиғини сақлаш тўғрисида" ги қонуннинг 27-моддаси), шифокор ўз беморини бу ҳолатда ота-онадан ёзма равишда рад етиш ва ушбу ҳужжатлар билан инсон ҳуқуқлари идораларига мурожаат қилиш орқали ҳимоя қилиши мумкин.
2-масала. Шифокор ҳозиргина 30 ёшли беморни текшириш натижалари унинг операция қилинмайдиган мия саратони борлигини аниқлади. Буни на шифокор, на бемор кутмаган. Шифокор, бу ҳақда беморни хабардор қилиши кераклигини билади. Беморнинг хотини ва учта ёш боласи бор. Сўнгги ташрифларидан бирида бемор: "Агар натижалар ёмон бўлса, нима қилишимни билмайман”. Ўзимнинг ўлимимни кутгандан кўра, ўзимни ўлдирганим яхши” деган эди. Шифокор нима қилиши керак?
Биринчидан, шифокор беморнинг жисмоний ва руҳий ҳолатига мувофиқ унга олинган маълумотлар тўғрисида хабар бериши керак (эҳтимол бемор энди ҳамма нарсани билишни истамайди). Агар керак бўлса беморнинг рухсати билан маълумот унинг оиласи аъзоларига берилиши мумкин. Тиббий махфийликни ташкил этувчи ҳар қандай маълумотни учинчи томонга бериш ҳужжатлаштирилган ва мажбурий равишда асосланади. Teлефон орқали ҳеч қандай маълумот берилмайди. Бундай вазиятда шифокор маълумот бериш усулига эътибор қаратиши, беморни ҳурмат қилиши, айни пайтда у учун аҳамиятли бўлган ҳолатларга эътибор бериши керак.