Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

1.4 ОИВ-мусбат ва тиббий этика қоидалари
Тиббиёт ҳамжамиятида ОИТС эпидемияси билан муваффақиятли курашиш учун тўртта этикий принципга риоя қилиш кераклиги таъкидланди: беморга ҳурмат, зарарсизлик, раҳм-шафқат ва адолат. Ҳурмат, беморга ўз тақдири устидан назоратни амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлган автоном шахс сифатида муносабатда бўлишни ўз ичига олади. У махфийлик ҳуқуқини ва "хабардор розилик" тамойилини ҳурмат қилишни ўз ичига олади. Зарар етказмаслик принципи, агар унинг ҳаракатлари бошқа одамларга зарар этказиши мумкин бўлса, шахснинг хулқ-атвор нормаларини танлаш эркинлигига маолум чекловларни қўяди. Меҳр-оқибат тиббиёт соҳасидаги барча ҳаракатлар беморларнинг манфаатлари ва фаровонлиги учун амалга оширилишини талаб қилади. Ҳурмат ва раҳм-шафқат тамойиллари шуни кўрсатадики, шифокорлар одамларни текширувдан олдин хабардор қилишлари ва қон тест натижаларини тегишли тиббий ва психологик маслаҳатлар билан етказишлари керак. Ушбу тамойиллар, зарар етказмаслик принципи билан бирга, хавфли турмуш тарзини олиб борадиган одам, юқтириш хавфи туғдириши мумкин бўлган бошқалар учун этикий жавобгарликни талаб қилади. Адолат принципи ўзига хос ҳаракатларнинг барча афзалликлари ва оғирликлари шахс ва жамият ўртасида адолатли тақсимланишини талаб қилади. Бу беморлар қарши ҳар қандай камситишни тақиқлайди. Адолат принципи соғлиқни сақлаш харажатларини касалхоналарга оғир юк тушмаслиги, шунингдек, беморларни фақат жамоат хайрия ёрдами билан маҳкум қилмайдиган тарзда тақсимланишини талаб қилади.
Тест саволлари
1. ОИВ инфекцияси ташхиси қўйилганда қандай қоидага амал қилиш керак:
А. бетарафликни сақлаш
B. аралашмаслик принципи
C. махфийлик
D. тўлиқ маҳлумот тўплаш

2. ОИВ-скрининг текширувини ўтказишдан олдин шифокор қуйидагиларни бажариши керак.

А. мумкин бўлган тадқиқот натижалари тўғрисида маълумот беради
B. бемор ҳақида тўлиқ маълумот тўплаш
C. тест топширувчининг жинсий ҳаёти ҳақида сўраб кўринг
D. тест топширувчининг жинсий ҳаёти

3. ОИВ-скрининг текширувининг натижалари қуйидагилар бўлиши мумкин:

А. ижобий
B. салбий
C. нотўғри ижобий
D. юқорида айтилганларнинг ҳаммаси

4. Агар сиз ОИВ-скрининг текширувининг нотўғри ижобий ёки нотўғри салбий натижаларини олсангиз, қуйидагиларни қилишингиз керак:

А. қайта текшириш
B. беморни рўйхатдан ўтказинг
C. беморни ихтисослашган муассасага юборинг
D. ихтисослашган агентлик

5. ОИВ инфексияси билан боғлиқ муаммоларни кўриб cҳиқишда нима учун манфаатлар тўқнашуви муаммоси биринчи ўринга чиқади:

А. бундай беморларнинг юқори ўлим даражаси
B. касалликнинг даволанмаслиги
C. учинчи шахсларнинг манфаатлари ва соғлиғига таъсир қилади
D. бундай беморларнинг ўлими

6. ОИВ билан касалланганларга нисбатан "остракизм" тушунчаси:

А. "ҳиссий гетто" яратмоқда
B. тиббий ёрдамни рад этиш
C. соғлиқни сақлаш ходимларининг бепарво муносабати
D. тиббий ёрдам

7. Биоэтика позициясидан келиб чиқадиган бўлсак, эпидемияга қарши муваффақиятли курашиш учун

ОИТС қуйидаги тамойилларга риоя қилишни талаб қилади:
А. Беморга ҳурмат, мажбурий даволаниш, адолат, раҳм-шафқат.
B. Мажбурий даволаш, тушунтириш ишларини олиб бориш.
C. Тарбиявий ишлар, гигиена.
D. Беморни ҳурмат қилинг, зиён, раҳм-шафқат ва инсоф қилманг.

8. ОИВ билан касалланган одамларнинг хатти-ҳаракатлари бўйича тадқиқотлар қуйидагиларга қаратилган.

А. Касалликнинг юқишининг ижтимоий шароитларини аниқлаш.
В. ОИВ инфекциясига чалинган одамлар бошдан кечирган стрессни енгиллаштиришда психологик ёрдамнинг роллари.
C. Касалликнинг юқишининг психологик ҳолатини аниқлаш.
D. Касалликнинг юқиши уcҳун хулқ-атвор шароитларини аниқлаш.

9. "Спидофобия" ҳодисаси қуйидагиcҳа юзага келди:

А. дастлаб аҳоли касаллик ҳақида кам маълумотга эга эди
B. биринчи ҳолатлар деб аталган. "Маргиналс"
C. узатиш йўллари тўғрисида нотўғри маълумотлар бўлган
D. юқорида айтилганларнинг ҳаммаси

10. Ҳозирги кунда ОИВ инфекцияси қуйидаги кўламга эга:

А. пандемия
B. айрим мамлакатларда нисбатан йирик фокуслар
C. эпидемиялар
D. баъзи мамлакатларда фокуслар

11. Беморда ОИВ аниқланганда қуйидагилар зарур:

А. бемор билан алоқада бўлган барcҳа одамларни огоҳлантиради
B. мажбурий даволанишни буюради
C. Махсус палатада изоляция қилинг
D. беморга касаллик ва эҳтиёт чоралари тўғрисида хабар беринг

12. Иш берувчи ишчидан ОИВга қарши тест натижаларини талаб қилишга ҳақлими:

А. ҳуқуқига эга
B. ҳуқуққа эга эмас
C. фақат қонунда белгиланган ҳолларда
D. Ҳа
13. ОИВ инфексияси билан боғлиқ ахлоқий ва ахлоқий муаммоларнинг хилма-хиллиги қуйидаги омиллар билан белгиланади:
А. ОИТС ўта юқори ўлим касаллиги.
В. ОИВ инфекцияси аллақаcҳон пандемия ҳисобланади.
C. ОИТСнинг этиологияси кўп ҳолларда одамлар ҳаётининг самимий томонлари билан боғлиқ.
D. ОИВ билан касалланган ва ОИТСга cҳалинган беморларни даволашнинг юқори нархи.

14. Ахборотни ошкор қилиш учун соғлиқни сақлаш мутахассиси жавобгарми? тиббий сирни ташкил этувчи маълумотлар?

А. Ҳа, соғлиқни сақлашнинг янги қонунчилигига мувофиқ.
В. Йўқ, ундай эмас.
C. Ҳа, агар сиз маҳлумотни ошкор қилмаслик тўғрисида шартнома берган бўлсангиз.
D. Йўқ, соғлиқни сақлашнинг янги қонунcҳилигига мувофиқ.

15. ОИВ билан касалланган беморни касалхонада мажбурий сақлаш қуйидаги ҳолларда амалга оширилиши мумкин:

А. Ахлоқий, ижтимоий, сиёсий қилишдаги қийинчиликлар
қийматлар.
B. Бемор учун жиддий хавф.
C. Бошқалар учун жиддий хавф.
D. Муассаса ичидаги бузилишнинг ёмонлашуви.

16. Даволашда шифокорларнинг касбий жавобгарлиги тўғрисидаги низом

ОИВ билан касалланганлар қуйидагиларни қабул қилишди:
А. Жаҳон тиббиёт бирлашмаси.
B. Европа Кенгаши томонидан.
C. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан.
D. ЮНЕСКО.

17. ОИВ билан касалланган одамлар билан ишлаш соҳасидаги асосий биоэтик масалалар қуйидагиларни ўз ичига олмайди:

А. Биосфера ва жамият мавжудлигининг экологик муаммолари.
B. Махфийликни тушуниш.
C. Тадқиқот учун асосли розиликни олиш.
D. Этик қўмиталари мажлисларини ўтказиш тартиби.

18. ОИТС билан қуйидаги йўл билан юқиш мумкин эмас:

А. Жинсий жиҳатдан.
B. Ювилган эритроцитлар қон қуйилгандан кейин.
C. Ҳовузда сузишда.
D. Транспласентал йўл.

19. Юқтирилган онадан боласига ОИВ юқтириш хавфини камайтириш

эҳтимол:
А. Кесерово билан етказиб бериш.
B. Табиий етказиб бериш.
C. Табиий озиқлантириш.
D. 8 ойгача табиий етказиб бериш.

20. ОИТСга қарши тест ўтказиш қуйидагилар учун мажбурийдир.

А. Орган ва тўқима донорлари.
B. Инъекция билан боғлиқ гиёҳвандлар.
C. Тиббий ходимлар.
D. Фоҳишалик билан шуғулланадиган шахслар