Zbekiston respublikasi

11-mavzu: Toshkentiqtisodiyrayoni (Toshkentviloyati) 2 soat.
R e j a:
1. Viloyatninggeografiko‘rni, tabiiysharoitivatabiiyresurslari.
2.Aholisi, shaharlarivamehnatresurslari.
3.Mintaqaiqtisodiyoti, uningtarmoqlarvahududiytarkibi.
4. Transportvatashqiiqtisodiyaloqalar.
Tayanchso‘zlar: sanoat, intensivrivojlanganlik, oltinkoni, ranglivanodirmetallar, SESlarkaskadi, IES, rekreatsiya, gidroenergetikimkoniyat.
Toshkentiqtisodiyrayonio‘ztarkibigaToshkentviloyativarespublikapoytaxti – Toshkentshahrinioladi. Maydoni 15,6 mingkv. km (Toshkentviloyati 15,6 mingkv.km., Toshkentshahri 0,3 mingkv.km.) bo‘lib, O‘zbekistonhududining 3,5 foizinitashkilqiladi. Aholisi, 1oktyabr 2018 yilningma’lumotlarigako‘ra, 5326900 kishi (Toshkentviloyati 2829600; Toshkentshahri 2497300 kishi) yokirespublikajamiaholisiganisbatan 17,5 foizidemakdir.
Mamlakatmehnattaqsimotidaushburayon, engavvalo, sanoattarmoqlariningturli-tumanligi, qishloqxo‘jaliginingintensivrivojlanganligibilanajralibturadi. Buerdaelektrenergetika, qoravaranglimetallurgiya, kimyo, mashinasozlikvametalniqaytaishlash, qurilishmateriallarihamdaengilvaoziq-ovqatsanoattarmoqlariyaxshirivojlangan. Agroiqtisodiyottizimidapaxta, bog‘dorchilikvauzumchilik, shaharatrofiqishloqxo‘jaligi, parrandachilikixtisoslashgantarmoqlarhisoblanadi. RayonO‘zbekistonyalpiichkimahsulotining 26%, sanoatmahsulotining 33 %, qishloqxo‘jalikmahsulotining 13% foiziniberadi. Uningzimmasigarespublikainvestitsiyahajmining 33 %, chakanasavdoning 36 %, pullikxizmatlarning 39 foizito‘g‘rikeladi. Buerdaxususanelektrenergiya, ranglimetallar, sement, mineralo‘g‘itlar, ko‘mirvaboshqamahsulotlarniishlabchiqarishrayonlararoahamiyatgaega.
Iqtisodiyrayonxo‘jaliginingichkitarkibihamo‘zigaxos. Rayondaishlabchiqarishniiqtisodiyvahududiytashkiletishningturlishakllaririvojtopgan. Bundaygeografikxususiyatlarrayonningtarkibiytuzilishinitahlilqilishdayanadayaqqolroqko‘zgatashlanadi.
Toshkentviloyati.Toshkentviloyatirespublikamizdao‘ziningiqtisodiyvademografiksalohiyatigako‘raalohidaajralibturadi. Uma’muriyjihatdanbirinchilarqatorida 15 yanvar 1938 yildatashkiltopgan. 2017 yildaToshkentviloyatiningmarkazietibTuytepashahribelgilandivaushbushaharNurafshonnomibilanqaytanomlandi.
Viloyatmaydoni 15,6 mingkv. kmbo‘lib, umamlakatimizumumiyhududining 3,4 foizigatengdir. Buerda, 2829600 kishiyokiO‘zbekistonaholisining 8,5 foiziyashaydi. Demak, mintaqaningaholisinisbiyko‘rsatkichlardauningegallaganmaydonidanko‘p.
Toshkentviloyatiiqtisodiynuqtainazardanrivojlanganmintaqahisoblanadi. UninghissasigamamlakatYAHMning 9,2 %, sanoatishlabchiqarishhajmining 14,5%,qishloqxo‘jaligimahsulotining 13,1 % to‘g‘rikeladi. Xalqiste’molmollariniishlabchiqarishaholihududiymujassamlashuvidanbirozpastroq - 8,5 %. SHuningdek, poytaxtmintaqasizimmasigarespublikadaaynivaqtdafoydalanilganjamiinvestitsiyahajmining 9,8, qurilishishlarining 4,9, chakanasavdoaylanmasining 11,5 vapullikxizmatlarning 6,2 foizitushadi. O‘ziningeksportsalohiyatibo‘yichaToshkentshahridankeyingiikkinchio‘rindaturadi (13,4 %), importesa 13,0 foizgabarobar.
Viloyatma’muriyjihatdananchamurakkabtuzilmagaega. Uningtarkibiga 15taqishloqtumanlarikiradi. Tumanlaro‘zlariningegallaganmaydoni, tashkiltopganyili, demografikxususiyatlaribilanbir-biridanfarqqiladi.QishloqtumanlaridandastlabkilariO‘rtachirchiq, YAngiyo‘lvaYUqorichirchiqbo‘lib, ular 1926 yildatashkiletilgan. Eng “yangi” tuman – Quyichirchiq 1973 yildabuma’muriymaqomgaegabo‘lgan. Binobarin, aytishmumkinki, poytaxtviloyatiningichkima’muriytuzilishianchaoldinshakllangan.
Tumanlarimaydonio‘rtachataxminan 1,0 mingkv. kmnitashkiletganholda, uengkichikToshkent (0,17 mingkv. km) tumanidanengyirik – Bo‘stonliq (4,93 mingkv. km ) tumanigachafarqlanadi; ularorasidaginisbat 29 martagateng. Aynantog‘vatog‘oldihududlardajoylashganBo‘stonliqvaOhangarontumanlariningmaydoniboshqalargaqaragandakeskinfarqqiladi. Ushbuikkitumanviloyatjamimaydoniningyarmidanko‘prog‘iniyoki 53,1 foiziniegallaydi. Aynivaqtdamintaqaningquyiqismidajoylashgantumanlarhududiunchakattaemas, bevositapoytaxt – Toshkentgatutashtumanlaresabuboradaengkichikhisoblanadi.
1. Toshkentviloyatninggeografiko‘rni, tabiiysharoitivatabiiyresurslari.Toshkentviloyatio‘zigaxostabiiy, iqtisodiyvasiyosiygeografiko‘ringaega. U 3 taxorijiymamlakatbilanchegaradosh: shimoldaQozog‘iston, sharqdaQirg‘iziston, janubi-sharqdaTojikistonrespublikalaribilantutashgan. RespublikadoirasidaesamintaqaNamanganvaSirdaryoviloyatlaribilanqo‘shnichilikqiladi. Poytaxtviloyatiningsiyosiygeografiko‘rniqaysibirma’nodaSurxondaryoo‘rnigao‘xshabketadi.
TabiiygeografiknuqtainazardanhamToshkentviloyatianchamurakkabtuzilishgaega. Uningshimoliy, shimoli-sharqiyvajanubi-sharqiyqismlaritog‘vatog‘oldihududlaridaniborat. BuerdaG‘arbiyTyanshangaqarashliQorjontog‘, Ugom, PiskomvaCHotqoltog‘tizmalari, janubi-sharqdaQuramatizmasijoylashgan. Engbalandjoylarviloyatningchekkashimoli-sharqidabo‘lib, ularningbalandligidengizsathidan 4395-4400 metrgaetadi (TalasOlatovitizmasi). PiskomtizmasidagiBeshtorcho‘qqisiningbalandligi 4299 metr.
Umumanolganda, viloyat yer ustituzilishishimoli-sharqdanjanubi-g‘arbyo‘nalishidapasayibboradi. Toshkentatrofidagipsometrikko‘rsatkich 600 metrlaratrofida, janubvag‘arbiytumanlardaesabalandlik 300 metrdanozroq. Buerdaturlixilfoydaliqazilmaboyliklarbor. Ularjumlasiga, engavvalo, ko‘mir, ranglivanodirmetallar (oltin, mis, qo‘rg‘oshinvaboshqalar), qurilishmateriallarixomashyolarikiradi. Angrenqo‘ng‘irko‘mirhavzasirespublikamizningasosiyyoqilg‘ibazasihisoblanadi. SHuningdek, Qalmoqqirmiskoni, Ko‘chbuloq, Qouldi, Qizilolmasoyoltinkonlari, Qo‘rg‘oshinkon, Ispay, Miskonpolimetalkonlarningsanoatahamiyatihamkatta. Mavjudmineralresurssalohiyatmintaqaiqtisodiyrivojlanishiningengmuhimomillarisifatidaxizmatqiladi. BuboradaToshkentviloyatiNavoiy, QashqadaryovaSurxondaryoviloyatlariqatoridaturadi.
Iqlimikeskinkontinental; yanvaroyiningo‘rtachaharoratiminus 1⁰ - 3⁰, iyulniki + 26⁰, yillikyog‘inmiqdoriharxil: tog‘vatog‘oldihududlarda, xususan, Bo‘stonliqvaParkenttumanlaridau 600 mmvaundanko‘proq. Tekislikdajoylashganhududlardaesanamgarchilik 400-500 mmatrofida.
ToshkentviloyatiasosanCHirchiqvaOhangaronvodiylaridajoylashgan. UlarSirdaryogaquyiladi. Sirdaryoningo‘ziesaviloyatningjanubi-g‘arbiyqismidano‘tadi; ubujoylardaToshkentvaSirdaryoviloyatlariningma’muriychegarachizig‘ibo‘libxizmatqiladi.
CHirchiqrespublikadao‘ziningkattagidroenergetikimkoniyatlaribilanajralibturadi. SHuboishamundaMDHmamlakatlaridaengkattaqatorSESlar (kaskadi) barpoetilgan. Daryoningmintaqadasug‘ormadehqonchiliknirivojlantirish, aholiniichimliksuvibilanta’minlashda, rekreatsiya, baliqovlashvaboshqasohalardahamahamiyatikatta. BuerdaengyirikCHorbog‘, shuningdek, G‘azalkent, Xo‘jakentsuvomborlaribarpoetilgan, Qibray, Parkentkanallariqurilgan. ToshkentshahriningasosinitashkiletuvchiSalar, Anhor, Bo‘zsuvvaboshqakanallarhamCHirchiqdaryosidansuvoladi.
Ohangarondaryosiqo‘shniQirg‘izistonhududidanboshlanib, uhamSirdaryogaqo‘shiladi. BudaryodaOhangaronvaTuyabo‘g‘iz (Toshkentdengizi) suvomboribarpoetilgan. Biroq, budaryoninggidro-energetikasalohiyatianchapast, undabirortaSESqurilmaganvaso‘ngikkiyilichidabudaryohavzasida 3 taSESqurilishibelgilandi.
Viloyatrekreatsiyaresurslarigahamboy. Ayniqsa, CHirchiqvaOhangaronvodiylaridaushbusohanirivojlantirishsharoitlariqulay. MintaqadaUgom - CHotqoldavlattabiatmilliybog‘i, CHotqoldavlatbiosferaqo‘riqxonasitashkiletilgan.
Toshkentviloyatiningtabiiysharoitiiqtisodiyotningturlitarmoqlarinirivojlantirishuchunqulaysharoitlaryaratadi. Binobarin, buerdahududiymehnattaqsimotikengmiqyosdashakllangan: tog‘-konsanoati, dehqonchilik, bog‘dorchilik, uzumchilikvaularbilanbog‘liqagrosanoatmajmualari, shaharatrofiqishloqxo‘jaligi, rekreatsiya, sport, baliqchilik, tog‘turizmikabilaryaxshirivojlangan.
2. Aholisi, shaharlarivamehnatresurslari.Toshkentviloyatiaholisonibo‘yichamamlakatimizdaSamarqand, Farg‘ona, QashqadaryovaAndijonviloyatidankeyingi 5-o‘rindaturadi. 1989-2017 yillaroralig‘idauningaholisiyaqin 1700mingkishigayokio‘rtachaharyili 22 mingkishidangako‘payibborgan.
Tumanlarimiqyosidaaholisoniningo‘sishsu’ratiParkent, Bekobod, Bo‘ka, Oqqo‘rg‘ondayuqoriroq.
AynivaqtdaQuyichirchiqvaBo‘stonliqtumanlaridademografiko‘sishko‘rsatkichlaribirmunchapastroqbo‘lgan.
HozirgikundaengyuqorizichlikZangiota (876 kishi) tumanidakuzatiladi. Viloyatbo‘yichabuko‘rsatkich 170 kishigateng.
Tog‘vatog‘oldihududlarniegallaganBo‘stonliqvaOhangarontumanlaridaesa, aholianchasiyrakjoylashgan: mosravishda, 38 va 38 kishi 1 kv. kmga.
1989-2017 yillardao‘rtavakattashaharlarorasidaAngrenaholisitezsur’atlardako‘payibborgan.CHirchiqshahriningaholisiatigi 10,5 foizgako‘paygan. YAngiyo‘ldao‘sishpastdarajada.
Viloyatdatug‘ilishkoeffitsientimamlakatimizdoirasidanisbatanpastroq, o‘limdarajasiesaengyuqori.
Toshkentviloyatio‘rtavayirikshaharlariningaholisi (mingkishi)1-jadval

SHaharlar	1979 yil	1989 yil	2011 yil	1979 - 2010 yy. o‘sish, %
Angren	105,8	131,0	168,4	159,2
Bekobod	67,5	81,5	87,2	129,2
Olmaliq	101,0	113,9	115,6	114,4
Ohangaron	25,9	30,9	32,8	126,6
CHirchiq	131,2	156,4	145,0	110,5
YAngiyo‘l	62,8	57,7	65,5	104,3

Mavjudma’lumotlargaqaraganda, tug‘ilishningumumiykoeffitsienti 2017 yilda 20,8 promille, o‘lim, mosholda, 5,8 promille. Tabiiyko‘payish 15,0 promillegayoki 1,50 foizgateng.

Tug‘ilishOhangaron, ParkentvaQuyichirchiqda, shaharlarorasidaesaYAngiyo‘ldayuqoriroq, nisbatanpastko‘rsatkichlarO‘rtachirchiq, Piskent, QibraytumanlaridahamdaCHirchiqshahridaqaydetiladi. O‘limkoeffitsientiYUqorichirchiq, QibrayvaQuyichirchiqtumanlarida, shaharlarorasidaAngrenvaBekoboddantashqariqolganlaridauanchayuqori. Masalan, Olmaliqdau 7,6, YAngiyo‘lda 7,8, CHirchiqda 8,4, vaOhangaronda 9,6 promille.
Tabiiyko‘payishviloyatbo‘yicha 2017 yilda 15,0 ‰.Tashqimigratsiyaningviloyatuchunsalbiynatijagaega. Harmingkishigahisoblaganda, 2017 yildaminus 4,5 promillebo‘lgan.
Engkattamigratsionyo‘qotishQuyichirchiq (minus 12,7 ‰) vaYUqorichirchiq (11,6 ‰) tumanlarida, shaharlarorasidaesaCHirchiqshahridakuzatiladi.
Umumanolganda, 1990-1995 yillarda, ya’nitashqimigratsiyaningengavjolganyillaridaviloyatdamigratsiyasaldosiminus 143,8 mingkishinitashkiletgan (respublikamizda 502,3 mingkishi, viloyatulushi 28,6 %); Angrenshahriningo‘zimigratsiyatufaylishuyillarda 22,3 mingkishisiniyo‘qotgan (jami 1989-2006 yillarda 38,3 mingkishi). Engyuqoriko‘rsatkich 1994 yildaminus 6896 kishi, engozko‘rsatkich 2006 yildaminus 231 kishibo‘lgan.
Toshkentviloyatirespublikamizdanisbatanurbanizatsiyalashganhududsanaladi. Uningumumiydarajasi 2015 yilda 53,5 %.
Sababi, buerdashaharlarto‘rijudarivojlangan; viloyatdajami 16 tashaharva 97 tashaharchalarmavjud, ularningorasidaCHirchiq, Angren, Olmaliq “yuzminglik” shaharlarhisoblanadi.
Viloyatdajami 79 taqishloqaholipunktigashaharchamaqomiberildi. BirginaBo‘stonliqtumanida 15 taqishloqqashaharcha “to‘ni” kiydirildi. UlarorasidaengyirigiXumson - 5,3 mingkishi, Qibraytumanidayangishaharchalar 14 ta, ularningaholisi 2000-3500 kishiatrofida; 10 taagroshaharlarZangiotatumanida, 9 taToshkenttumanidapaydobo‘ldi. ZangiotadaengkattalariNazarbek (6875 kishi), Pastdarxon (5762 kishi); ToshkenttumanidaA. Navoiy (7816 kishi), SHamsiobod (7599 kishi), Kensoy (7237 kishi) vah.k.
Toshkentviloyatidajami 875 taqishloqaholimanzilgohlaribor, ularningharbirigao‘rtacha 1475 kishito‘g‘rikeladi. KattaroqqishloqlarbevositaToshkentshahrigayaqinjoylardahamdasug‘ormadehqonchilikrivojlanganBo‘ka, Bekobod, Oqqo‘rg‘on, Piskenttumanlaridajoylashgan.
Poytaxtviloyatidemografikvaziyatiningo‘zigaxosxususiyatlaridanbiriuningaholisiniko‘pmillatligidir. Buerdatubmillat – o‘zbeklardantashqarirus, tatar, koreys, tojik, qirg‘iz, qozoqvaboshqamillatvakillarihamyashaydi. O‘zbeklarjamiviloyataholisining 66 foizini, ruslar 6,2 foizni, qozoqlar 13,0 foizni, tojiklar 5,3 foiznitashkilqiladi.
Viloyatdamehnatgalayoqatliyoshdagiaholisoni 1650,9 ming, iqtisodiyotdabandbo‘lganlar 1316,2 mingkishi. 2015 yildajamibandaholining 70 foizimoddiyishlabchiqarishda, shujumladan, sanoatda 20,0 %, qishloqvao‘rmonxo‘jaligida 27 %, transportvaaloqada 3,3 %, qurilishda 7,0 %, savdo, umumiyovqatlanish, moddiy-texnikata’minotida 9 % faoliyatko‘rsatishadi. Nomoddiyishlabchiqarishsohalaritarkibidata’lim, madaniyat, san’at, fanvailmiytadqiqotishlarida 13 %, sog‘liqnisaqlash, jismoniytarbiyavaijtimoiyta’minotda 7,5 % iqtisodiyfaolaholiband.
3. Mintaqaiqtisodiyoti, uningtarmoqlarvahududiytarkibi.Toshkentviloyatirespublikamizhududiymehnattaqsimotidao‘ziningko‘ptarmoqliiqtisodiyotibilanajralibturadi. Viloyatsanoatishlabchiqarishidamashinasozlik, ko‘mir, elektrenergiya, qurilishmateriallari, mineralo‘g‘itlar, engilvaoziq-ovqatsanoatmahsulotlariniishlabchiqarishgaixtisoslashgan. Agroiqtisodiyottizimidaesapaxta, mevavauzumetishtirish, go‘shtvasutchorvachiligi, shaharatrofiqishloqxo‘jaligiyaxshirivojlangan.
2015 yilyakunlarigako‘ra, viloyatyalpihududiymahsulotining 29 foizisanoatga, 24 foiziqishloqxo‘jaligiga, 15 foizitransportvaaloqaga, 8,0 foizisavdovaumumiyovqatlanishga, 4 foiziqurilishgato‘g‘rikeladi.KichikbiznesningYAHMdagiulushi 65,0 %.
Sanoati. ViloyatsanoatinihududiytashkiletishdaAngren - Olmaliqtog‘-konsanoatiko‘zgatashlanadi. Angrenshahri “Erkiniqtisodiyzona” sifatidatashkiletilgan. SanoatmarkazlarisifatidaCHirchiq, Bekobod, Angren, Olmaliq, Ohangaron, YAngiyo‘llarniaytishimizmumkin.
Toshkentviloyatidasanoatishlabchiqarishiningturlitarmoqlarimavjud. Bungamintaqaningmineralxomashyovamehnatresurslari, transportvaiqtisodiygeografiko‘rnikattata’sirko‘rsatgan.
Viloyatningko‘ptarmoqlisanoatishlabchiqarishiningtarkibi 2010 yildaquyidagichabo‘lgan(jamimahsulotganisbatanfoizda):

YOqilg‘i-energetika	15,5	Mashinasozlikvametalniqaytaishlash	5,1
Metallurgiya	35,4	Qurilishmaterial-larisanoati	6,8
Kimyovaneftkimyosi	8,8	Oziq-ovqatsanoati	13,6
O‘rmon, yog‘ochniqaytaishlashvasellyulozaqog‘oz	1,5	Boshqasanoattarmoqlari	1,6
Engilsanoat	11,7

Viloyatdajami 2864 tasanoatkorxonalari, shujumladan, 87 tayirikkorxonalarmavjud. Ularningbarchasida 92,4 mingishchivaxizmatchilarband. Xalqiste’molmollariniishlabchiqarishdaoziq-ovqatmahsulotlari (36,0 %) yetakchilikqiladi. Nooziq-ovqatmahsulotlari 31,9 %, vino-aroqvapivoichimliklari 32,0 foiznitashkiletadi.

Toshkentviloyatiqudratlielektrenergetikabazasigaega. Buerda 19 taSESdaniboratCHirchiq-Bo‘zsuvkaskadi, qatorIESmavjud. SuvelektrstansiyalariorasidaengkattasiCHorbog‘ (quvvati 660 mingkVtdanortiq). ToshkentIESningquvvati 1920 mingkVtgayaqin, YAngiAngrenIESniki 2400 mingkVt (Nurobodshaharchasi). SHuningdek, AngrenshahridaAngren - 1 IES (600 mingkVt) hamishlabturibdi. Issiqlikelektrstansiyalariko‘mir, mazutvagazasosidaishlaydi. 2015 yildaviloyatda 22 mlrd. kVt/soatelektrenergiyaishlabchiqarilgan. Burespublikaganisbatan 37,4 % demakdir.
ToshkentviloyatiO‘zbekistonningasosiyko‘mirishlabchiqaradiganmintaqasihisoblanadi. So‘nggiyillardaAngrenkonidanko‘mirqazibolishbirozrivojlanmoqda (3338 mingtonna). Buerdanolinadiganqo‘ng‘irko‘mirissiqlikelektrstansiyalardavakommunalxo‘jaliklardaishlatiladi. Angrenhavzasirespublikako‘mirining 95,0 foiziniberadi.
Qorametallurgiyaviloyatsanoatiningasosiytarmoqlaridanbiridir. Buerdao‘tganasrning 40-yillaridaBekobod (O‘zbek) to‘liqsiklgaegabo‘lmaganmetallurgiyakombinatiqurilgan. Utemir-tersakdanfoydalanadi. KombinatO‘rtaOsiyodayagonakorxonahisoblanadi. Korxonada 2015 yilda 750 mingtonnagayaqinpo‘latva 720 mingtonnaatrofidatayyorprokatishlabchiqarilgan.
Toshkentviloyatiningengyetakchisanoattarmog‘i – ranglimetallurgiyamintaqayalpisanoatmahsulotining 28 foiziniberadi. BuboradaengavvaloOlmaliqtog‘-metallurgiyakombinatiajralibturadi. Kombinatdamis, qo‘rg‘oshin, ruxvaboshqanodirhamdaqimmatbahometallarolinadi. Bundantashqari, Angrendaoltinboyitishfabrikasi, CHirchiqdaqiyineriydiganvao‘tgachidamliqotishmalarkombinatibor. KombinatIngichka (Samarqandviloyati) vaQo‘ytosh (Jizzaxviloyati) volframvamolibdenkonlariasosidaishlaydi.
KimyovaneftkimyosisanoatiningyetakchikorxonalariCHirchiqvaOlmaliqshaharlaridajoylashgan. Biryildao‘rtacha 500 mingtonnasun’iyammiak, 460 mingtonnamineralo‘g‘itlar (azot, ammofos) va 225 mingtonnakarbamidtayyorlangan. SHuningdek, butarmoqqa “MaxamCHirchiq” OAJ, Olmaliqshahridagi “Ammofos” hamda “MaksamO‘zbekiston” qo‘shmakorxonalarhamkiradi. Toshkentviloyatirespublikaning 40 % sun’iyammiak, 44 % mineralo‘g‘itlarva 45 % karbamidinita’minlaydi.
Mashinasozlikvametalniqaytaishlashsanoati.Viloyatdatraktorkultivatorlari, kompressor, transformatorvaboshqamashinasozlikmahsulotlariishlabchiqariladi. Asosiymarkazi – CHirchiqshahri. BuerdaCHirchiqmetalqurilmalari, “CHirchiqqishmash”, “Transfarmator”, “O‘zbekkimyomash” kabiyiriksanoatkorxonalarifaoliyatko‘rsatmoqda. SHubilanbirga, Zangiotatumanida “Xaytekkabel” qo‘shmakorxonasi, To‘ytepadametalqurilmalarizavodihambor.
Qurilishmateriallarisanoativiloyatijtimoiy-iqtisodiyrivojlanishidakattaahamiyatgaega. Ushbusanoattarmog‘iningyetakchikorxonalariBekobodvaOhangaronshahridajoylashgan. Biryilda 2670 mingtonnasement (O‘zbekistonRespublikasiganisbatan 39,0 %), 281 mln. shartliplitkashifer, 128 mingkubmetrgayaqinyig‘matemir-betonqurilmalariishlabchiqariladi. Mahsulotqiymatigako‘ra “Ohangaronsement” va “Bekobodsement” OAJoldindaturadi. BekobodvaOhangaronshiferishlabchiqaruvchizavodlarisalmoqlio‘rinlargaega. Bo‘stonliqtumanida (Iskandarshaharchasi) “G‘azalkentoyna”, G‘azalkentshahridamarmarniqaytaishlash (qirqish) zavodlariishlabturibdi.
Engilsanoatmahalliyxomashyovako‘psonlimehnatresurslarihamdaaholiehtiyoji – iste’molomillarita’siridashakllangan. Buerda 10 gayaqinpaxtatozalashzavodlaribor; engyiriklariBekobod, Bo‘ka, Quyichirchiq, O‘rtachirchiqtumanlaridajoylashgan. O‘rtachabiryilda 75-80 mingtonnapaxtatolasitayyorlanadi. O‘rtachirchiqtumanida “Spen tex Toytepatekstil”, Bo‘stonliqtumanida “Osborntekstil”, Ohangarontumanida “Koraytekstil”, Zangiotadatumanida “Alfitekstil” qo‘shmakorxonalarimavjud, Olmaliqshahridagilamfabrikasibor. 2015 yildaviloyatda 83 mingt. paxtatolasi, 50,5 mingt. ip-gazlama, 43,6 mlndonatrikotajmahsulotlariishlabchiqarilgan.
Viloyatdatrikotajmahsulotlarinitayyorlashbirozrivojlanibborayotganbo‘lsada, gazlama, gilamvagilammahsulotlari, paypoqishlabchiqarishmavjud. To‘qimachilikkorxonalariCHinoz, YAngiyo‘lvaboshqashaharlarda, asosanxorijiyinvestitsiyalarko‘magidafaoliyatko‘rsatmoqda. CHirchiqvaYAngiyo‘lshaharlaridapoyafzalsanoatihamjoylashgan, CHirchiqda “G‘uncha” OAJishlabturibdi.
Aholiningkundalikehtiyojiniqondirishdaoziq-ovqatsanoatiningahamiyatikatta. Ushbutarmoqviloyatjamisanoatmahsulotining 15,3 foiziniberadivabuboradaumetallurgiyadankeyingi 2-o‘rindaturadi. Biryilda 2,3 mingtonnabaliqovlanadi, ko‘plabnonvanonmahsulotlari, sut, o‘simlikyog‘i, ma’danlisuvlarvavino, aroq, pivoishlabchiqariladi. Tayyorlanadiganunharyili 85-100 mingtonna, o‘simlikyog‘i 13-15 mingtonna, omuxtaem 30-40 mingtonnaoralig‘idatebranibturadi. Ushbusanoattarmog‘iningasosiykorxonalariYAngiyo‘lyog‘-moyvakonditerkorxonalari, Olmaliqpivo, QibraypivovaParkentshampanzavodlari, QibrayvaZangiotatumanlariningmeva-sharbatkorxonalari, “Ohangarondon” OAJvaboshqalar. BularqatoridaBo‘stonliq, Quyichirchiq, Zangiotatumanlaridahamoziq-ovqatsanoatiningturlixilkorxonalaribor. O‘rtaovuldayirikgo‘shtkombinatijoylashgan, sutvasutmahsulotlariishlabchiqaruvchikorxonalarAngren, G‘azalkent, CHirchiqvaBekobodshaharlaridatashkiletilgan.
Qibraytumanidafarmatsevtikavatibbiyotjihozlaritayyorlovchikorxonalarqurilgan. Bo‘stonliqvaParkenttumanlaridadori-dormonxam-ashyosiekilishivaolinishiuchun “Bo‘stonliq-FARM” va “Parkent-FARM” erkiniqtisodiyzonasitashkiletildi.
Qishloqxo‘jaligi. Toshkentviloyatirespublikamizdanisbatanyuqoriurbanizatsiyalashganvasanoatlashganligibilanbirqatordakattaagroiqtisodiysalohiyatgahamega. Mintaqamamlakatqishloqxo‘jalikmahsulotining 13 foiziniberadi.
Viloyatyalpiqishloqxo‘jalikmahsulotidadehqonchilikustunlikqiladi (58,8 %).
Poytaxtviloyatidaqishloqxo‘jaligidafoydalanadiganerlar 813,9 minggayokiumumiy yer maydonining 53,3 foizigateng.
Sug‘oriladiganerlar 339,0 minggabo‘lib, ularjamiqishloqxo‘jaligidafoydalaniladiganerlarning 41,6 foizinitashkilqiladi.
Qishloqxo‘jaligidafoydalaniladiganerlarning 41,9 foizigaturlixilekinlarekiladi.
Jamiekinmaydoni 356,6 minggektar, uning 85,2 foizifermerxo‘jaliklaritasarrufida. Donliekinlar 156,6 minggayokijamiekinmaydonining 44,8 foiziniegallaydi.
2015 yilda 756mingtonnaturlixildon (asosanbug‘doy – 625 mingtonna) yalpihosiliolingan, hosildorlik 45,0 s/ga.
Donliekinlartarkibida 10 minggektargayaqinmaydondamakkajo‘xoriekilib, undan 65 mingtonnagayaqinhosilolinadi.
Asosiyqishloqxo‘jalikekinlaridanpaxta 105,4 minggektarniegallaydi; yalpihosil 219 mingtonna (2018 y.), hosildorlik 24,2 s/ga.
SHoli 5,7 minggektardaetishtirilgan (Bekobodtumani), yalpihosil 29,0 mingtonna.
ToshkentshahrivaToshkentviloyatiuchunkattamiqdordakartoshkavasabzavotetishtirishtalabetiladi. 2015 yilda 8 minggaerdan 275 mingtonnakartoshkaolingan. Barchaturdagisabzavotlargaesa 31,8 minggamaydonlarajratilganbo‘lib, 1299,1 mingtonnahosiletishtirilgan.
Tog‘lihududlardao‘rnashganBo‘stonliqvaParkenttumanlaridabog‘dorchilikyaxshiyo‘lgaqo‘yilgan.
Hozirgivaqtdaturlixilmevalar 18,7 minggektardan 140 mingtonnadanko‘proqhosilolingan. Uzumchilikhambog‘dorchilikbilanbirgahududiytashkiletiladi. UzumetishtirishdaParkenttumaniganafaqatviloyatda, balkirespublikadahamraqobatyo‘q. Tahlilqilinayotganyildau 15 minggektardanko‘proqmaydonniegallaganva 135 mingtonnadanziyodroqhosiltayyorlangan.
Viloyatdachorvachilikningasosansut-go‘shtyo‘nalishiko‘proqrivojlangan. Jami 638 mingboshyirikshoxliqoramol, 665 mingboshqo‘yvaechkilarboqiladi. Otlarsonihamnisbatanko‘proq – 45 mingbosh. 2015 yildatirikvaznda 175 mingtonnago‘sht, 668 mingtonnasut, 950 mln. donatuxum, 1,8 mingtonnaatrofidajunva 1,5 mingtonnapillaetishtirilgan. Parrandachilikko‘proqQibray, Zangiotatumanlaridarivojlangan.

Toshkentviloyatiqishloqxo‘jaligimahsulotlarininghududiytarkibi (viloyatjamiganisbatanfoizda, 2015 y.).

t/r	tumanlari	boshoqlidon	sabzavot	kartoshka	meva	uzum	go‘sht	sut	tuxum	yiriksholiqoramol	qo‘yvaechkilar
1	Bekobod	9,7	12,8	6,7	4,4	0,9	6,8	9,7	1,7	8,1	4,0
2	Bo‘stonliq	2,5	9,1	9,6	12,4	10,5	7,8	9,3	2,2	7,7	13,3
3	Bo‘ka	12,1	1,6	3,8	1,7	0,3	6,1	6,5	1,7	8,1	6,4
4	Zangiota	1,6	8,2	6,3	8,0	5,3	7,6	6,0	13,1	5,2	2,2
5	Ohangaron	5,7	2,7	1,4	3,2	6,4	5,0	5,3	1,1	6,9	20,9
6	Oqqo‘rg‘on	8,1	6,0	4,6	3,7	0,7	5,5	6,5	2,4	7,0	3,3
7	Parkent	2,6	2,2	2,2	6,6	36,7	4,4	5,7	0,2	6,0	12,5
8	Piskent	8,3	5,0	11,2	1,6	1,7	5,1	6,3	3,5	6,2	5,9
9	Toshkent	1,6	6,3	7,8	7,4	9,2	5,0	5,1	6,2	3,4	1,6
10	CHinoz	6,0	8,7	11,6	3,5	1,1	5,8	5,9	1,9	5,9	4,1
11	Yuqorichirchiq	10,7	3,5	3,4	6,4	2,4	5,7	6,3	3,0	6,0	2,4
12	YAngiyo‘l	6,0	9,6	5,8	17,3	9,4	5,9	6,3	3,8	6,3	5,4
13	O‘rtachirchiq	10,6	5,9	6,6	2,0	0,9	8,9	5,7	12,5	6,6	5,4
14	Qibray	2,6	7,1	11,3	12,4	5,9	5,6	5,3	42,2	5,2	3,1
15	Quyichirchiq	11,8	4,8	5,4	2,9	4,1	4,6	6,4	2,8	5,8	1,6
	SHaharjoylar	0,0	6,5	2,2	6,4	4,3	10,2	3,8	1,7	5,5	7,2