‘zbekiston respublikasj o liy va ‘rta maxsus ta’lim V a zir lig I

«Bo ‘bin oshpaz, otboqar ham duradgor,
Aytchi bunday arzón malay qayda bor?»
Baida debdi: « Yaxshi malay bo'layin,
Bergan obiyovg'oningga k o ‘nayin.
Xizmatimga haq to 'laysan shu salda:
Peshonangga uch chertaman bir yilda»,
Pop bo'lsachi ancha o ‘ylab qolibdi,
Peshanasin qashib qo ‘li tolipti.
Pop o yiam ish: bir gap b o ‘lar — to'lar haq,
Chertkilardan chertkilar ham qilar farq,
Baida qoygan shartiga k o ‘nib, debdi pop:
«Bu shart senga va menga ham ma'qul xo*p:
Endi mening hovlimda kun k o ‘raver,
G ‘ayrat bilan xizntat qilib yuraver».
Ha, hayotda har bir narsaning, jumladan, tekinxo'rlik, ochko‘z!ikning 
ham poyoni, oxiri bor. Kaltabin pop chertkini yeb halok b o ‘ladi.
«Baiiqchi ham baíiq haqida ertak» dostonida shoirpok muhabbat mangu 
boMishini orzu qiladi. Boylik, mansab deb o‘tgan kunni unutmaslikni istaydi. 
Bundan tashqari, kimki halol peshona ten to‘kib boylik orttirm asa, birovlar 
hisobiga boyiydigan bo‘lsa, u hech qachon yuqmasligini, birovnikimi, 
tam om birovnikiligicha qolib ketishini kampir qismati bilan chog'ishtirib 
hikoya qiladi. yer yuzi, butun olam hukmroni bo'lib oigan kam pir cholni 
mensimaganligi uchun, ochko‘z va badbaxtligi uchun yana eski hammom, 
eski tos bilan qolib ketaveradi. Buni shoir juda chiroyli ifodalaydi:
Qaytdi kampir yoniga axir,
K o‘rsa: tag 'in o'sha yerto‘la,
B o‘sag‘ada o ‘tirar kampir;
Qarshisida teshik tog‘ora.
Rostgo'y, haqiqatni yoqlovchi shoir « 0 ‘lik malika va yetti bahodir haqida 
ertak», «Shoh Saltan... haqida ertak» asarlarida haqiqat bir kun emas, bir kun 
o‘z o‘mini topadi, hamma baxtli, baxtiyor bo‘ladi, degan fikmi ilgari suradi.
A. S. Pushkinning xalq og'zaki ijodiga asoslanib yozgan «Ruslan va 
Lyudmila* asari ham bolaiar qalbiga ancha yaqin turadigan dostonlardan 
bin hisoblanadi. Rus ertaklari, qo‘shiqlari, afsonalari bu g'aroyib asarga 
favqulodda go‘zal m azm un bergan. Yuksak insonparvarlikn i o £zida 
mujassamlashtirgan yorqin iste' dod egasigina shunday asar yarata olardi.
Mashhur rus shoiri Jukovskiy «Ruslan va Lyudmila» dostoni nashr etilgach, 
Pushkinga «G‘olib o‘quvchimga mag‘lub murabbiydan» deb yozilgan portretini 
sovg‘a qiladi. Bu buyuk shoir dahosiga, qaysiki, ustozdan g‘olib kelib va zamondan 
ilgarilab ketgan kurashchan Insonga berilgan xolisona baho edi.
M ana shuning uchun Pushkinga Rossiyaning m angu, otashin shoiri 
b o iib qolmoq baxti nasib etdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Taniqli rus shoiri Nikolay Alekseyevich Nekrasovning bolalik yillari 
Volga bo‘ylarida — o‘zi tug‘ilib o'sgan joylarda o'tgan edi. Shoiming yoshlik 
taibiyasida oqila onasining roli katta bo‘lgan. Shu bois u keyinchalik «Ona» 
poemasini onasiga bag‘ishlab yozgan edi. 0 ‘g‘lining dehqon bolalari bilan 
o'ynashi, yayrab yurishini xohlagan ona — yelena Andreyevna bo‘lajak shoiming 
xalqparvarlik ruhida taibiyalanib o‘sishiga munosib hissa qo‘shgan edi.
Bugina emas, Nekrasovning enagasi ham dehqon hayoti va xalq ijodi 
ruhi bilan sug‘orilgan ajoyib e rta k la r aytib, bo ‘lajak shoir xayolini 
qanotlantirar edi. Shu-shu Nekrasov ertaklam i juda sevib qoldi. 0 ‘z 
V atanining dala va o ‘rmonlariga, q o r va sovuqlariga, bahorgi «yashil 
shovqiniga* m uhabbat bog‘ladi.
Nekrasov dehqon bolalari bilan hamisha hamnafas bo'lganligi uchun 
dovyurak, botir va jasoratli bola bo‘lib o ‘sdi. Bolajak shoir 10 yoshga to‘lganda 
uni Yaroslavl gimnaziyasiga o'qishga berishadi. 0 ‘qituvchilar bilimga 
havasm and, iste’dodli bolaga durust saboq bera olmadilar. Natijada u 
gimnaziyani tashlab, mustaqil o ‘qishga berilib ketadi. Otasi uni kelajakda 
o ‘zi kabi ofiser b o ‘lib yetishishini istar edi. Shuning uchun ham uni 
Peterburgdagi kadetlar korpusiga o ‘qishga yuboradi. Lekin ilm -fan 
cho‘qqilarini egallashga intilgani tufayli Nekrasov Peterburg universitetiga 
o ‘qishga kiradi. Ammo otasi o ‘g‘lining bu «o‘zboshimcha*ligidan tajang 
bo‘lib, m oddiy yordam bermay qo‘yadi. Biroq maqsad yo‘lida sobitqadam 
Nekrasov m oddiy mahrumliklar sharoitida ham yashash va olg‘a harakat 
qilishga intiladi. Ana shu yillarda oddiy odamlar turmushi og‘ir ekanligini 
sezadi va um rining oxirigacha ular haqida to'lib-toshib kuylaydi.
N ekrasov dehqonlar to ‘g‘risida ayniqsa, ko‘p she’rlar yozdi. Bu 
she’rlam i o ‘qir ekansan, go‘yo dehqonlam ing o ‘zlari og‘ir mehnatlari va 
qayg‘u-alam lari haqida so‘zlab berayotganday tuyuladi. Nekrasov ulaming 
hayotini shunchalik bilar, ulami o‘ziga shunchaJik yaqin tutardi. Nekrasovning 
she’rlari go‘zal, ohangdor, juda boy va ayni zamonda, juda sodda tilda yozilgan 
edi. Bu tilni u Yaroslavl gubemasidagi qishloqda o‘tkazgan bolalik yillarida 
o ‘rgangan edi. U dehqonlar tilini juda yaxshi bilardi, bu uning she’rlarida 
ham shunday oddiy, tabiiy va ravon jaranglardi. Biz uning, —