Ўзбекистон ресрубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик технология институти

22-расм.Ювувчи дисперсияловчи присадкалар (3 %мас.) самарадорлигининг (C) мой ҳароратига боғликлиги: 1-суктсинимид; 2-сулфонат; 3-алкилсатсилат.
Присадкаларнинг барқарорлаштирувчи таъсири бу мураккаб ва ҳозирча охиргача ўрганилмаган жараёндир. Фараз қилишларича присадкаларнинг баркарорлаштирувчи қобилияти унинг диссотсиланиш даражасининг кўшиш билан ошади.
Бундай хоссаларига металл саналган присадкалар эгадир. Кулсиз присадкалар эса чўкиндиларни уч ўлчамли мембраналар механизми бўйича баркарорлаштиради. таъсир присадкаларнинг электрон донорли хоссалининг ва ифлосланиш заррачаларининг донор-актсепторли хоссалининг ошиши билан кучаяди.
Ювувчи-дисперсияловчи присадкаларнинг таъсир етиш механизми кўп босқичли жараён бўлиб мой ва ёқилғиларда куйдаги кимёвий ва физик ходисаларнинг кетма-кет параллел содир бўлишини ўз ичига олади: оксидланиш маҳсулотларининг нейтраланишини, присадкаларни металлда адсобтсияланишини солюбимерланишини, мой ва ёқилғи еритмаларида ифлосланиш заррачаларнинг дисперсияланиш ва баркарорлашиши. Бу жараёнларнинг мураккаблиги туфайли микдорий модели мавжуд эмас ва ювувчи-дисперсияловчи присадкалар самарадорлигини боғлаш асосан емпирик йўл билан амалга оширилади.

Мавзу № 9. Турғунлаштирувчи қўндирмаларни умумий тавсифи ва синфланиши
Турғунлаштирувчи қўндирмалар одатда фаол модда (яъни турғун ҳолатга олиб келувчи хоссаларини бевосита бажарувчи модда)ларнинг органик (одатда углеводородли) эритувчидаги эритмалари бўлиб ҳисобланади. Эритувчининг вазифаси турғунлаштирувчини нефт ёки нефт маҳсулотида тез эришини ва бир меъёрда тақсимланишини таъминлашдан ҳамда қўндирмага товар шакл беришдан иборатдир. Нефт ва нефт маҳсулотларига ҳозирги вақтда маълум бўлган турли турғунлаштирувчи қўндирмаларни улардаги фаол модданинг кимёвий табиатига қараб қуйидаги синфларга бўлиш мумкин.
1.Полимер моддалар:
1. Қутбли мономерлар билан этиленнинг сополимерлари;
2. Полиолефинлар ва уларнинг модификациялари;
3. Алкил (мет) акрилатларнинг полимерлари;
4.Малеин ва фумар кислоталар ҳосилаларининг полимер-лари;