«Ўзбекистон темир йўллари»

p(t1)=p(t0)p(t1/t0)

(1.10)

бўлади.
Бу ерда, P₁(t) - (0,t₀) вақт давомида элементнинг бузилмасдан ишлашининг шартли эҳтимоли.
Шундай қилиб, (t₀,t₁) вақт давомида элементнинг бузилмасдан ишлашинининг шартли эҳтимоли

(1.11)

λ = const да
p(t₁/t₀)=exp[-(t₁-t₀) λ],
га тенг бўлади, яъни да (t₀,t₁) вақт оралиғи давомида элементнинг бузилмасдан ишлашига боғлиқ эмас.
Тизим (элемент) нинг бузилмасдан ишлаш эҳтимолини топиш учун эгрилик остида S майдонни ўлчаш (1.4-расм) ва таблицадан кўрсаткичли функцияни топиш керак.

p(t1/t0)=e^-s

(1.12)

Статик тавсиф

(1.13)

бу ерда, (t) – t вақт моментигача бузилишлар сони;
t дан гача интервалда бузилишлар сони; N(t) - вақт давомида объект иш давомийлиги.
Шундай қилиб, (t) – бу вақт интервалидаги вақт интервалидаги вақт бирлигида бузилишлар сони. интервали λ(t) эгрилигин ўзгарувчи тавсифини таъминлаш учун етарлича кам бўлиши, шу Билан бир вақтда объект бузилишлари қайд этилиши учун етарлича катта бўлиши керак.
Элемент ёки тизим ишончлилиги бузилмасдан ишлаш вақтининг учтасидан битта тавсифи сифатида аниқланади.

1. 
   P(t) ишончлилик функцияси;
   
2. 
   f(t)= - dP(t)/d(t) бузилмасдан ишлаш вақтининг эҳтимол зичлиги;
   
3. 
   λ(t) = f(t)/p(t) ишдан чиқиш интенсивлиги.
   
4. 
   тикланадиган объект бузилишининг оқим параметри - бу тикланадиган объект бузилиши ўртача сонини унинг кичик ишлаш давомийлигининг қийматига бўлган нисбатига тенг муносабатдир.
   

Бузилишнинг оддий оқими учун оқим интенсивлиги «оқим параметри» тушунчасига мос келади.
Математик тавсиф:

(1.14)

бу ерда, t - тикланмайдиган қурилма иш бошидан ишлаш қобилиятини йўқотгунча ўтган вақт.
Статик тавсиф:

(1.15)

5) Т - тикланадиган қурилма бузилишида ўртача ишлаш давомийлиги.
Математик тавсиф:

(1.16)

бу ерда, t – тикланадиган қурилмани (k- ) тикланиш моментини k – бузилиш моментигача ишлаш вақти.
Статик тавсиф:

(1.17)

бу ерда, t_i – тикланадиган қурилманинг бузилишлар орасидаги, яъни унинг иш бошланганидан навбатдаги бузилишгача ишлаш давомийлиги.
6) Ресурс. Ресурс – бу иш бошлангандан қурилманинг чегаравий ҳолати, яъни қурилмани ишлатиш мумкин бўлмаган ва уни ишдан чиқаришдан таъмирлаб топширгача бўлган иш давомийлиги.
7) Хизмат муддати. Хизмат муддати – бу қурилмани ишга тушгандан чегаравий ҳолатига келиб қолишини солномавий кетма-кетлиги.
8) t₃ берилган вақтда тикланиш эҳтимоли. Бу эҳтимол t₆ ишлаш қобилиятини тикланиш вақти берилган чегара P(t₆ t₃) ошиш эҳтимолига тенг.
9) Т_В – тикланишнинг ўртача вақти. У тикланиш вақтининг математик кутилмаси – носозлик жойини топиш ва носозликни йўқотишга кетган вақт билан ифодаланади.
10) К_г – тайёргарлик коэффициенти. Тайёргарлик коэффициенти – бу тикланадиган қурилма белгиланиши бўйича ишлаётган вақтда ишга қобилиятли бўлиш эҳтимолидир:

KГ=tП θθθθθθθ /(tP∑+tВ∑ )

(1.18)

бу ерда, t_p - қурилманинг ишлаш қобилиятига эга ҳолатида бўлишининг йиғинди вақти; t_B - қурилма тикланишининг йиғинди вақти.
t_p = T₀n; t_B =Т_Bn ни ҳисобга олиб(n- вақт интервалидаги бузилишлар сони), (1.18) формулани қуйидагича ёзиш мумкин:

KГ=T0/(T0+TВ)

(1.19)

(1.19) формуласи мухандислик амалиётида кенг қўлланилмоқда. Унинг қиймати ҳақиқий K_г дан қанча ката бўлса, t_p Аниқланадиган вақт интервали шунча катта бўлади.
Бунда бузилиш ва тикланишлар оқими ўрнатилган ҳисобланади ва K_г станционар тавсифга эга бўлади.
тайёргарлик коэффициенти – бу ишончлиликнинг комплекс кўрсаткичи. У аппаратура бузилмаслиги ва тикланишини ҳисобга олади.
11) K_ог – оператив тайёргарлик коэффициенти. K_ог коэффициенти – бу эҳтимоллик ишдаги танаффусдан ташқари келтирилган вақт моментида объект белгиланиши бўйича фойдаланиш керак бўлганда, иш кувватига Ега бўлади ва шу сониядан берилган вақт давомида бузилишсиз ишлайди:
K_ОГ=K_ГP(t_З).
бу ерда, K_г- тайёргарлик коэффициенти; р(t₃) – t₃ берилган вақт интервалида бузилишсиз ишлаш эҳтимоли.
12) K_эф- самаралилик сақланишининг коэффициенти. K_эф коэффициенти – бу берилган фойдаланиш даврида самаралилик кўрсаткичининг қийматини берилган кўрсаткичининг меъёрий қийматига бўлган муносабатига тенг:
K_ЭФ=Э_Р/Э_НОМ,
бу ерда, Э_р- самаралиликнинг ҳақиқий қиймати;
Э_ном- самаралиликнинг меърий қиймати.
1.5-расмда ишончлиликнинг алоҳида тур ва элементлари орасидаги боғланиш кўрсатилган.


Мавзу бўйича саволлар?
1. Статик тавсиф қандай параметрларга боғлиқ?
2. Элемент бузилмасдан ишлаши нималарга боғлиқ?
3. 1.5-расмга изоҳ беринг.


Асосий тушунчалар:
Тасодифий вақт, бузилишлар эштимоли, объект бузилиш интенсивлиги, статик эгрили, ишончлилик функцияси.


Фойдалниладиган адабиётлар:

1. Ворлоу Р., Прошан Ф. «Статическая теория надёжности и испўтания на безопасность». М.: Наука, 1984.

2. Ястребенский М.А., Соляник Б.Л. «Надёжность промежуточнўх автоматических систем в условиях эксплуатации». М.: Энергия, 1978.
3. А.С. Переборов и др. «Теоритические основў железнодорой автоматики и телемеханики». М. Транспорт, 1984.
4. Н..Я. Меньшеков, А.И. Королев «Надёжность железнодорожной автоматики и телемеханики». М.: Транспорт,1976.
3-Маъруза