Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik universiteti qol jazba huqıqında udk : 94. Orazímbetova roza murzambetovna sh. SeyitovtíŃ «xalqabad»

Ósimlikler dúnyası hám diyqanshılıqqa baylanıslı sózler. Qaraqalpaq xalqı erte dáwirlerden-aq ósimlikler dúnyasın jaqsı bilgen hám diyqanshılıq penen shuǵıllanǵan. Jazıwshınıń dóretpesinde bul toparǵa kiriwshi tómendegi sózlerdi ushıratıwǵa boladı:
Bede: Sol joldası tańnan turıp atqa ot salıw ushın baslıqtıń orılǵan bedege sozǵan qolın muzlatti (II,41), Biyday (II, 33), boyan(II, 30), gúnji (II,34), daqıl (II,16), egin(II,33), jemis (II, 27), jońıshqa (II,42), jıńǵıl (II,6), kendi r(II, 34), qamıs(II, 30), másh, (II,25), paxta (II,7), piste (II,35), Salı: Ishińe Salı ektińbe tur da jumısıńa bar (II, 39), seksewil (II, 4), tarı (II, 32), shóp (II, 11).
Turmıslıq buyımlarǵa baylanıslı sózler. Jazıwshınıń «Xalqabad» romanında qaraqalpaq xalqınıń kúndelikli turmısına baylanıslı – turaq jay, onıń túrlerine, bólimlerine baylanıslı, kiyim-kenshek, bezeniw buyımları, azıq-awqat hám xojalıqtaǵı buyımlardıń atamalarına baylanıslı qollanılǵan sózler de kóplep ushırasadı:
a) turaq jay hám onıń túrlerine baylanıslı sózler: Ayna: Komissiya kelip attan tústi hám shoǵırlanısqan alamanǵa jalpı bir «assalawmaaleykumın» ayttı da, aynası qublaǵa qaraǵan úlken klasqa kirip, aldı menen mekteptiń direktorı Dáwekeni barmaǵınıń ushı menen shaqırdı (II, 18), atkónek (II, 29), esik (II, 7), jay (II, 4), jarma qapı (II, 7), qapı (II, 7), ójire (II, 5), tam (II, 15), úy (II, 5).
á) kiyimniń túrlerin bildiretuǵın sózler. Jazıwshınıń atalǵan shıǵarmasında kiyimniń túrlerin bildiretuǵın sózler – bas kiyimdi, úst kiyimdi, kiyimniń bóleklerin hám onıń qanday materialdan islengenin ańlatıp keledi: Gewish: Sonnan qorǵanıwdıń ilajın izleskendey urda tut bilim alıspaq, bilimliniń úyine gewishlerdi sılpıldatıp juwırıspaq (II, 25), dambal (II, 15), jaǵa (II, 7), jipek (II, 35), kiyim (II, 36), kóylek (II, 35), qalpaq (II, 7), qalta (II, 14), qolǵap (II, 7), oramal (II, 11), shapan (II, 36).
b) azıq-awqatqa baylanıslı qollanılǵan sózler. Qálegen tilde, sonıń ishinde qaraqalpaq tilinde de jámiyettiń rawajlanıw basqıshlarına baylanıslı azıq-awqat atamaları da birge rawajlanıp kelgen. Bul tarawǵa baylanıslı tómendegidey sózler qollanılǵan: Ayran: Aq araq tabılsa, oǵan ayrannıń keregi joq (II, 306), araq (II, 7), awqat (II, 5), bawırsaq (II, 32), jarma (II, 16), zaǵara (II, 6), kábap (II, 7), qant (II, 242), qatıq (II, 25), may (II, 20), nan (II, 4), sirke (II, 7), sorpa (II, 32), sút (II, 20).
g) kúndelikli turmısta qollanılatuǵın zatlardıń atamaları: Adaq arba: Qurbannıń soǵıp, dúkanǵa tarttırıp atırǵan adaq arba, astaxta, oqlaw, keli-kelsapları bále bolıp tur (II, 35), arba (II, 24), arqan (II, 40), astaxta (II, 34), atlaw (II, 35), átóshkir (II, 34), balta (II, 16), besik (II, 35), gilem (II, 7), gúbi (II, 35), digirman (II, 21), záńgi (II, 15), keli-kelsap (II, 35), kórpe (II, 36), kórpeshe (II, 7), qaǵaz (II, 17), qazan (II, 31), qamshı (II, 24), qap (II, 7), qálem (II, 19), qorjın (II, 6), qulıp (II, 42), moyıntırıq (II, 34), oqlaw (II, 27), oraq (II, 30), peshshexana (II, 15), pıshaq (II, 40), tósek (II, 16), xantaxta (II, 7), shot (II, 39), shókkish (II, 35), shıra (II, 16), shıramay (II, 24).Shıǵarmada qollanılǵan turmıslıq buyımlardıń ishinde házirgi ádebiy tilimizde gónergen sózlerdi de ushıratamız.