Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawl

1.4. ZAMANAGÓY PEDAGOGIKALÍQ TEXNOLOGIYALARDÍ QOLLAWDAǴÍ MASHQALALAR
Házirgi kúndegi ilimiy-texnikalıq rawajlanıw tek ǵana óndiristiń kóp sanlı tarmaqlarına, bálki materiallıq, social gumanitar bilimler, bilimlendiriw tarawına da zamanagóy texnologiyalardı engiziwdi talap etpekte. Sonı aytıp ótiw kerek, “Kadrlar tayarlaw milliy programması”da “oqıw -tárbiyalıq processiniń aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalar menen támiyinlew” aytılıp, úziliksiz tálim sapasın asırıw hám jetilistiriw ekinshi hám úshinshi basqıshlarında atqarılatuǵın zárúrli wazıypalardan biri retinde belgilengen edi. Usı mánisten alıp qaraǵanda ǵárezsiz Ózbekstan Respublikası rawajlanıwında xalıqtıń bay ruwxıy potencialı hám ulıwma insanıylıq qádiriyatlarǵa hám de házirgi zaman ekonomikası, ilim, texnika hám texnologiyasınıń sońǵı jetiskenliklerine tiykarlanǵan jetilisken tálim-tárbiya sistemasın, sonıń menen birge, milliy pedagogika hám zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalardıń teoriyalıq hám metodikalıq tiykarların jaratıw hám de ámeliyatqa nátiyjeni ámelde qollanıw zárúrlgi, básekige shıdamlı qánigeliklerdi tayarlaw wazıypasınan kelip shıǵadı.
Jurtımızda júz berip atırǵan úlken ózgerisler barlıq tarawlarǵa, sonıń menen birge, joqarı tálim procesine de óz tásirin ótkerip atır. Eski social múnásibetler formalarınıń aynıwı hám jańa demokratiyalıq turmıs sistemasınıń payda bolıwı shaxstıń dóretiwshilik aktivligin talap etedi. Dóretiwshi, aktiv, óz betinshe pikirleytuǵın shaxstı tárbiyalap kamalǵa jetkeriw ushın joqarı tálimde zárúrli ózgerisler hám qayta qurıw turmıslıq zárúrlik sebebli kelip shıqpaqta. Sol sebepten joqarı mektepte túpkilikli ózgerisler qılıw, aktiv, dóretiwshi, aqıl - sanalı, oqımıslı adam qánigelerdi tayarlawdıń ilimiy tiykarların jaratıw qatar pánlerdiń wazıypası bolıp esaplanadı. Tálim processinde shaxstı kámal taptırıwdıń múmkinshiliklerin jaratıw sıyaqlı quramalı wazıypanı sheshiw psixologiya pániniń izertlew obektine hám mazmunına kiredi. Uzaq dáwir tálimniń psixologiyalıq konsepciyası shaxs hám jámiyettiń óz-ara múnásibetlerine tek bir tárepleme qaralǵan, yaǵnıy tálim procesi insaniyat tárepinen dóretilgen bilimlerdi hám ámeliy kónlikpelerdi ózlestiriw, dep qaralıp kelingen, lekin bul processte studentlerdiń jeke turmıslıq kózqarası, aktiv hám tereń pikirlew olardıń umtılıwları, ishki psixikalıq múmkinshilikleri, kásiplik tárepi derlik esapqa alınbay kelindi. Tálim processinde shaxstıń ǵárezsizligi, sheklengenlgi sebepli jetilistiriw studentler bilimlerin óz betinshe iyelewge, dóretiwshilik pikirlewge, óz shaxsın jetilistiriw hám individual iskerligin shólkemlestiriwde bir qatar qıyınshılıqlar sezedi. Sonıń ushın oqıw procesi negizine ónimli iskerlik dep túsiniw arqalı studentlerde bilimlerdi ózlestiriw menen sheklenip qalmastan, bálki olardı jetilgen shaxs retinde qáliplesiwin, dóretiwshilik kásip kónlikpesi, óz betinshe pikirlew oqıwın hám kásiplik tájriybelerin iyelewdi támiyinlew múmkin. Tálim dóretiwshilik hám ónimli iskerlikke aylanıwda oqıtıwshı menen studentler hám de studentlerdiń óz-ara sheriklgi zárúrli áhmiyetke iye boladı. Solay eken, pedagogikalıq texnologiyalardıń oraylıq mashqalası - student shaxsın rawajlandırıw arqalı tálim maqsetine erisiwdi támiyinlewden ibarat. Áne sol kózqarastan qaraǵanda, “zamanagóy pedagogikalıq texnologiya tiykarlari” pániniń tiykarǵı maqseti - kásip tálimi (ekonomist-pedagog) baǵdarı boyınsha oqıp atırǵan studentlerdiń pándi úyreniwde qollanılatuǵın tálimniń zamanagóy texnologiyaları menen tanıstırıw hám keleshekte óz xızmetlerinde interaktiv usıllardı qollawdı úyretiw bolıp tabıladı. Pedagogikalıq texnologiyalardıń wazıypaları - pedagog oqıtıwshılardı zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalardıń mánisinen xabardar etiw hám de olardı arnawlı pánler tiykarların oqıtıwǵa baǵdarlanǵan shınıǵıwlar procesin dástúrge tán bolmaǵan sırtqı kórinislerde shólkemlestiriwge, tálim procesin jetilisken modul tiykarında proektlestiriwge erisiw, tálim procesin proektlestiriw texnologiyasınan aqılǵa say paydalana alıw kónlikpe hám tájiriybelerin iyelewge, tálim alıwshılardıń teoriyalıq bilimleriniń puqta, tereń ózlestiriliwiniń, olarda ámeliy tájiriybe hám kónlikpeleriniń payda bolıwınıń kepillgi bola alıwǵa úyretiwden ibarat esaplanadı. Tálim procesine zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalardı kirgiziw hám olardı qollawda tómendegilerge itibar qaratıw maqsetke muwapıq dep tabıw:
- zamanagóy tálim texnologiyaları tiykarında islewshi pedagog oqıtıwshılardı sabaq temaları boyınsha interaktiv metodlar tiykarında islep shıǵılǵan scenariyler bolıwı, ol jaǵdayda bilimlerdiń qáliplesiwi ushın waqıt ornın belgilew, studentlerde motivaciyanı oyatıw ushın shaqırıq bóleginiń bolıwı, joybarlanıp atırǵan tekstti bóleklerge bóliw tiykarında metodlardı qollaw yamasa proektlestiriw hám de kórgezbelilikti támiyinlew;
- zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalar tiykarında isleytuǵın pedagog -oqıtıwshılar tárepinen islep shıǵılǵan pedagogikalıq texnologiya joybarın shınıǵıwlar processinde sınap kóriw, maqsettiń nátiyjelilik dárejesin analiz etiw hám zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalar boyınsha islewdiń abzallıqların innovator oqıtıwshılardı kafedra jıynalısında ilimiy-metodikalıq seminarlarda, joqarı oqıw orınları ilimiy keńeslerinde shıǵıwların shólkemlestirip, pedagogikalıq jámáát tárepinen qollap - quwatlanıwın támiyinlew;
- joqarı oqıw orınları qasında islengen zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalar boyınsha isleytuǵın innovaciyalıq (pedagogikalıq texnologiya) oraylar zárúr didaktikalıq hám metodikalıq materiallar, texnika quralları menen támiyinleniwi zárúr;
- pedagogikalıq texnologiyalar hám onnan tálim procesinde paydalanıw sheńberinde teoriyalıq hám ámeliy bilimlerge iye bolǵan aldıńǵı pedagog -oqıtıwshıdan innovator pedagogikalıq jámáátti qáliplestiriw hám t.b.
Usı wazıypalardıń unamlı sheshiliwi tálim-tárbiya processinde arnawlı bir nátiyjelilikke erisiw menen bir qatarda bárkamal shaxs hám básekige shıdamlı maman qánigelerdi tayarlawǵa múmkinshilik beredi.