Ѳzbekstan respublikasi jokarg'i xam orta arnauli bilimlendiriu minstirligi tashkent mamleketlik texnika universiteti


Download 0.74 Mb.
bet41/54
Sana30.04.2023
Hajmi0.74 Mb.
#1407236
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   54
Bog'liq
Begzad. Metrologiya asoslari 2

Стандарт ноаницликни тацдим этиш

  1. Ноаникликни ис якуний стандарт ноаниклик куринишида ифодаласангиз (яъни, битта стандарт огиш к}финишида) ёзувнинг куйидаги шакли тавсия этилади:

«(Натижа): ис (бирликлар) стандарт ноаникликда X (бирликлар), [стандарт ноаниклик Метрология сохдсидаги тийкарги хам улума атамалар Халкаро лугати, 2-нашр, ИСО, 1993Й. га мувофик аникланадиган хам бир стандарт огишга мувофик келадиган жой]».
7.6. Стандарт намуналар ноаниклиги
Купчилик СН лар ушин, айникса лабораториялараро эксперимент методи менен аттестатланаётган СН лар ушин метрологик тавсифнома сыпатында хателик тусолнчасидан к}фа ноаниклик тусолнчасидан пайдалану мантикийрокдир. Сол себепли СН ислеп чикувчилар, айникса F арбий Европа мамлакатларининг СН ислеп чикувчилари СН га сертификатда к}фсатилганидек олардынг аттестатланган маныслерин белгилаш ноаниклиги тавсифномаларини келтирадилар.
СН нинг аттестатланган маныслериннг ноаниклиги куйидаги тарзда ифодаланиши мумкин:
Сертификатда «кенгайтирилган» ёки «жамланган» сифатларсиз ноаниклик белгиланган. Масалан, «МВН Analytical Ltl» (Англия) фирмаси чикарган O'z DSN 03.0305:2004 СН «Ноаниклик» тавсифномасига ийе.
Сертификатда кандайдир (Р) ишончли эх,тимоллигида хам (К) камров коэффициентида кенгайтирилган ноаниклик белгиланган. Масалан, «Paragon Scientific Ltd» (Англия) фирмаси чикарган O'z DSN 03.0241:2004 СН «Р=95% ишончли эх,тимоллигида хам К= 2 камров коэффициентида (U) кенгайтирилган ноаниклик тавсифномасига ийе.
Сертификатда кандайдир (Р) ишончли эх,тимоллигида камров коэффициентини к}фсатмасдан кенгайтирилган ноаниклик белгиланган. Масалан, «Petrolet Analyzer Corporation Gmbn» (Германия) фирмасининг СН «(S,,.,) }фтача кхамдрат огишга ийе болган методика боинша (Р) ишончли эх,тимоллиги лабораториялар
(п) иштирокида алынган U = (t-S(p>/~Jn }фтача кийматнинг
кенгайтирилган ноаниклиги».
Хателик хам ноаниклик тавсифномаларининг тугридан-тугри таккосланиши тугри эмас, солнинг ушин коидага к}фа бу метрологик асбобларнинг статистик бахдлари таккосланади.
Агар стандарт ёки якуний ноаниклик берилган булса, у х,олда олардынг бахдларига }фтача кхамдратик огишлар мос булади:
а(А) = и(А),
ёки
а(А) = ис(А),
бу ерда и (А) хам ис(А) - СН нинг аттестатланган кийматини белгилашнинг мос стандарт хам якуний ноаниклиги;
А - СН нинг аттестатланган киймати;
(А) - СН нинг аттестатланган кийматининг }фтача кхамдратик огиши.
Агар (Р) ишончли эх,тимоллиги хам (к) камров коэффициентида кенгайтирилган ноаниклик берилган булса ёки (Up) ишончли эхтимоллилигини к}фсатиш менен хам Р) ишончли эх,тимоллигини к}фсатиб камров коэффициентини к}фсатиш менен кенгайтирилган ноаниклик берилган булса, у х,олда онын бах,осига }фтача кхамдратик огиш мос булади:
a(A) = U(A)/k,
ёки
а(А) = ир(А)/кр,
бу ерда U(A) хам I /,/А) - СН нинг аттестатланган кийматини белгилашнинг мувофик кенгайтирилган хам белгиланган ишончли эх,тимоллиги менен кенгайтирилган ноаниклик.
Агар кандайдир (Р) ишончли эх,тимоллигида камров коэффициентини к}фсатмасдан кенгайтирилган ноаниклик берилган булса хам бунда ёки лабораториялар, стандарт намуналарнинг метрологик тавсифномаларини бах,олаш боинша лабораториялараро эксперимент катнашчилари сони ёки эркинлик даражасининг мувофик сони менен (t-критерий) Стьюдент критерийси к}фсатилган булса, у х,олда онын бах,осига }фтача кхамдратик огиш мос келади:
а(А) = [U(A)4n,\/t.
Ноаникликни }фтача кхамдратик огиш к}финишида ифодалангандан сунг СН танлаш худди олшеу затлари (СН) хатолиги тенг эх,тимолликлар конуни боинша таксимланганидек олшеу затлари ушин амалга оширилганидек аниклик боинша амалга оширилади.
Такрорлаш ушин сораулар.

  1. Олшеулар ноаниклиги нима?

  2. Стандарт ноаниклик нима?

  3. Олшеулар ноаниклиги кандай бах,оланади?

  4. Ноаникликни бахолаш жараёни неча боскичдан иборат?

  1. боб. Олшеу затлари Режа.

  1. Олшеу затларининг аниклик класслари.

  2. Олшеу затларининг тийкарги метрологик тавсифлари.

  3. Олшеу асбобларининг табакаланиши. Аналогли олшеу асбоблари.

  4. Электромеханик туридаги аналогли асбоблар тугрисида улума маглуматлар.

  5. Электромеханик туридаги олшеу асбобларининг турлари, метрологик тавсифлари.

  1. Магнитоэлектрик олшеу асбоблари.

  2. Электромагнит системали олшеу асбоблари.

  3. Электродинамик олшеу асбоблари.

  4. Электростатик олшеу асбоблари.

  5. Индукцион системали олшеу асбоблари.

Таянч сузлар: аниклик класси, метрологик тавсиф, узгартиш функцияси, сезгирлик, хамриация, олшеу диапазони.

  1. Олшеу асбобларининг аникушк класслари

Одатда олшеу асбоби олинадиган натижага киритувчи хатолигини олдиндан белгилаш ушин хателикнинг меъёрланган кийматидан фойдаланилади. Хателикнинг меъёрланган киймати деганда берилган олшеу воситасига тегишли болган хателикни тусолнамиз. Алохдца алынган олшеу воситасининг хатолиги х,ар хил, мунтазам хам тасодифий хателикларининг улуши болса турлича булиши мумкин. Аммо, яхлит олиб каралганда олшеу воситасининг улума хатолиги меъёрланган кийматдан ортиб кетмаслиги керак. Х,ар бир олшеу асбобининг хателикларини чегараси хам таъсир этувчи коэффициентлар хакидаги маглуматлар асбобнинг паспортида келтирилган булади.
Олшеу асбоблари купинча йул кужылиши мумкин болган хатолиги боинша классларга булинади. Масалан: электромеханик туридаги к}фсатувчи асбобларда стандарт боинша куйидаги аникликлар ишлатилади:

Download 0.74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling