Ózbekstan respublikasi joqarí HÁm orta

Sistemali nutq buziliwlarinda shaxs qásiyetleri.
Alaliya- hamiledarliq yamasa bala nutqiniň daslepki rawajlaniw dawirinde bas miy qabigʻindagʻi nutq zonalariniň organik jaraqatlaniwi natiyjesinde nutqtiň rawajlanbay qaliwi.
Sensor alaliyali balalar menen baylanisqa kirisiw qiyin boladi. Minez qulqi ozine tan qasiyetke iye ( qozgʻaliwshaň, xarakterleri impulsiv, oz nutqina tanqidiy qaramaydi, biliw darejesi pas boladi). Gurriňdi uzaq waqit tiňlay almaydi, mazmunin tusinbegenlikleri sebepli qizigʻiw jogʻaladi ham tiňlamay qoyadi. Bunday balalarda tusiniwdiň joqligʻi natiyjesinde ozleriniň nutqlarida buziladi. Uzaq qaweterleniw, baqiriw, sekirew, oynaw, taqillatiw jagʻdaylari guzetiledi. Ayrim waqitlarda bunday balalar mulayim, iyatshaň, oz kemshiliklerin malim darejede aňlaydi. Balalar baylanis ushin ima isharalar, jestler, mimikalardan paydalanadi. Bunday balalar muzika tiňlawdi jaqsi koredi, tinishliq balalardi tinishlantiradi, balent dawista soylewler, baqiriwlar balagʻa keri tasir korsetedi.
Sensor alaliyali balalardiň ayrimlari arnawli awir nutq kemshiliklerine iye balalar ushin molsherlengen mekteplerde yamasa jardemshi mekteplerde logoped menen turaqli shugʻullangʻan halda talim aladi.
Afaziya-orayliq, organik turge tiyisli awir nutq buziliwlari qatarina kiredi. Bul kobirek ulken jastagʻi adamlardagʻi bas miy qan aylaniwdiň buziliwi aqibetinde payda boladi.
Afaziya (grekshe a inkar etiw, prasis nutq) bas miydiň jaraqatlaniwi natiyjesinde juz beretugʻin nutqtiň toliq yamasa qisman jogʻaliwi.
Afaziyaniň kelip shigʻiw sebepleri jane bas miy travmalari, isikler, bas miy infeksion kesellikleri boliwi mumkin. Bul kesellik osmirlerde , jas adamlardada guzetiliwi mumkin.
Balalarda bul kesellik kemden kem ushiraydi. Olam bolsa, bas miy travmalari, isikler, infeksion kesellikler aqibetinde payda boladi.
A.A.Luriya korsetiwinshe bunday nawqaslarda psixik iskerlik ham biliw processleri buzilgʻan boladi. Basqalar nutqin tusiniw, awzeki ham jazba nutq kemshilikleri, esap tajriybeleri buziliwi guzetiledi. Insult yamasa travmadan kiyin baslangʻish dawirde nawqaslardiň nutqi uliwma tusinersiz boladi. Sebebi olardiň nutqi ayrim sesler, buwinlar, soz birikpelerinen ibarat boladi. Bul kemshilikler tiykarinan 2 jonelis, medicinaliq ham logopedik jonelisler tiykarinda joq etiledi. Biraq usi menen birge bul dawirde psixologtiň iskerligi muhim rol oynaydi. Sebebi bul nawqas oz nutqinnan iyaladi, tuskunlikke tusedi, diqqat, este saqlaw, logikaliq oylaw, qabil etiw, seizmlik iroda bolimlerinde kemshilikler guzetiledi. Psixolog bunday nawqaslar menen kobirek sawbetler otkeriwi, treniňler, marapatlaw islerin alip bariwi kerek